Արման Վանեսքեհյան, Sputnik Արմենիայի քաղաքական վերլուծաբան
«Իսլամական պետության» սիրիական մայրաքաղաքի` Էլ Ռաքքայի շուրջ ռազմական իրավիճակն ինքնին հետաքրքիր է, քանի որ դեպքերը բավականաչափ արագ են զարգանում: Դատելով ԻՊ-ի դեմ պայքարող հակաահաբեկչական երկու կոալիցիաների ռազմական ղեկավարության հայտարարություններից՝ ամռան սկզբին իրավիճակն արմատապես կփոխվի:
Համենայն դեպս, ամերիկացիները, որոնք ստանձնել են քուրդ ջոկատների գործողությունների հրամանատարությունը, պնդում են, որ հիմնական գործողությունները կծավալվեն հենց այդ շրջանում:
Քաղաքացիական բնակչությունից կազմված վահանը` ջիհադականների հիմնական գործիք
Այս գործողությանը նախապատրաստվում են ոչ միայն նրանք, ովքեր մտադիր են հարձակվել, այլև նաև նրանք, ովքեր պաշտպանվելու են: Խիտ բնակեցված քաղաքի կենտրոնում թեժ մարտեր են սպասվում, և կարելի է չկասկածել, որ ջիհադական ջոկատներն Ամերիկայի ավիացիոն հարձակումների համար որպես վահան անպայման կօգտագործեն քաղաքացիական բնակչությանը: Նրանք այդ հարցում փորձառու են: Զինյալները հենց այդպես վարվեցին Հալեպում և Մոսուլում, որն ի դեպ, պետք է ազատագրված լիներ մահմեդականների տոնի` Ռամադանի նախօրեին:
Ինչևէ, ԻՊ-ի իրաքյան մայրաքաղաք Մոսուլը մինչև տոներն ազատագրել չհաջողվեց, և հարց է՝ կհաջողվի առաջիկայում, թե ոչ: Թեև պետք է խոստովանել, որ ամերիկացիները շատ ջանք գործադրեցին դրա համար: Նույնիսկ ԻՊ բարձրաստիճան դաշտային հրամանատարների էին կաշառում, որպեսզի նրանք ինքնակամ հետ քաշվեն դեպի Սիրիա ու լքեն Իրաքի տարածքը:
Հիշո՞ւմ եք՝ մի պահ այնպիսի իրավիճակ էր ստեղծվել, երբ ԱՄՆ նախկին նախագահ Բարաք Օբաման Մոսուլի պաշարումը դիտարկում էր որպես հիմնական հաղթաթուղթ առաջիկա նախագահական ընտրություններում, որտեղ նրան շատ անհրաժեշտ էր Հիլարի Քլինթոնի հաղթանակը: Սակայն չստացվեց, թեև ամերիկացիներն այդ ժամանակ ռմբակոծում էին նաև քաղաքի բնակելի թաղամասերը` ոչնչացնելով ինչպես ԻՊ ռազմական ջոկատները, այնպես էլ քաղաքացիականներին… Նույնիսկ կրակում էին հարսանեկան շարասյուների ուղղությամբ և ռումբեր նետում վերևից…
Սակայն այսօր խոսքն ամեն դեպքում Մոսուլի մասին է, այլ ոչ թե շրջապատված Ռաքքայի, որտեղից օրեր առաջ կարողացավ դուրս գալ զինված ջիհադականների խումբը, որի բաղկացած էր հետևակային մի քանի գումարտակից (շուրջ 1000 սվին): Անցան հարավային ուղղությամբ և անապատով ճամփա բռնեցին դեպի Պալմիրա…
Պալմիրյան ծուղակ
Հիշեցի կես տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները, երբ ԻՊ գրոհայինները, օգտվելով Հալեպում (այն ժամանակ այնտեղ որոշիչ շրջան էր քաղաքի ահաբեկիչներից ազատագրելու առումով, և սիրիական բանակն իր ողջ ռեսուրսը կենտրոնացնում էր հենց այդ ուղղությամբ) առկա ծանր վիճակից Ռաքքայից ցատկ կատարեցին և կրկին գրավեցին Պալմիրան:
Տեղին է հիշել, որ այն ժամանակ Պալմիրա էին տեղափոխվել ջիհադականների այն ուժերը, որոնք ի սկզբանե Ռաքքա էին տեղափոխվել Մոսուլից: Հիշում եմ՝ հենց այդ ժամանակ խոսվում էր դավադրության, ավելի ճիշտ` գաղտնի պայմանավորվածություն մասին, որը տեղի էր ունեցել արևմտյան կոալիցիայի ամերիկյան զորահրամանատարների և Մոսուլը պաշտպանող ԻՊ-ի հրամանատարների միջև: Ասում էին, որ այս գործողության դիմաց վճարել են ամերիկացիները (սակայն ավելի ուշ այս խոսակցությունները դադարեցին, բայց ինչպես ասում են, մինչև այսօր նստվածքը մնացել է):
Ռաքքա ժամանելով` Մոսուլի գրոհայինները հասկացան, որ այնտեղ իրենց ոչ ոք առանձնապես չի սպասում: Այդ ժամանակ էլ մշակվեց պլան, որի համաձայն՝ Պալմիրայի զինյալներին վերահսկողության տակ կրկին առնելը դարձավ առաջնային խնդիր: Առաջին հերթին՝ գաղափարական: Առաջին հայացքից ծրագրվածն այն ժամանակ հաջողվեց իրականացնել, և ջիհադականները փակեցին Դեր Զոր քաղաքի մատակարարման ճանապարհը… Սակայն իրականում ամեն ինչ վերջացավ նրանով, որ Ռաքքայի պաշտպաններից 5 հազար սվին առանձնացնելով և նրանց ժամանակավոր հանձնելով Պալմիրան՝ ռուսական օդատիեզերական ուժերը լրջորեն թուլացրին, այսպես կոչված, ԻՊ սիրիական մայրաքաղաքի պաշտպանությունը: Այնպես ստացվեց, որ Պալմիրայի վերջնական ազատագրման, քաղաքում տեղակայված ԻՊ ուժերը ոչնչացնելը տեխնիկայի հարց էր: Ինչն էլ ի վերջո սիրիական բանակին հաջողվեց անել՝ ռուսական ՕՏՈՒ-ի, իրանցի կամավորների և Հեզբոլլահի զորամասերի աջակցմամբ:
Ռաքքայի պաշտպանության թուլացումը` երկու կոալիցիաների ղեկավարության համատեղ ծրագի՞ր
Օրեր առաջ իրավիճակը նույն սցենարով էր ընթանում, ինչպես և կես տարի առաջ: Տարածաշրջանից ստացված տեղեկատվության համաձայն՝, դեպքերը հետևյալ կերպ էին զարգանում…
Քրդերը գործի դրեցին մոջահեդներին: Սակայն ինչ-որ կախարդական կերպով այդ մասին իմացավ ռուսական ՕՏՈՒ-ի ղեկավարությունը: Արդյունքում ճանապարհին ջախջախվեց ամբողջ շարասյունը: Միայն խոշոր տրամաչափի սպառազինությամբ և զրահապատ 39-մեքենայից 32-ը ոչնչացվեց… Անհասկանալի է մնում մի բան: Կամ բանակային հետախուզությունը լավ գործեց, կամ՝ «վերևի սրատես աչքերը» (այսպես են կոչում ԱԹՍ-ները): Կամ գուցե ինչ-որ մեկը պարզապես ռուսներին տեղեկություն փոխանցեց: Իսկ գուցե քրդերը գիտակցաբար ջիհադականներին հերթական պալմիրյան ծուղակը գցեցին…
Ինձ չգիտես ինչու թվում է, որ ամենահավանականը վերջին տարբերակն է: Ընդ որում պետք է չբացառել նաև այն, որ գործողությունները մշակվել են ռուսական ՕՏՈՒ-ի և արևմտյան կոալիցիայի (ամերիկացիների) հետ համատեղ, որոնք էլ հենց կարող էին իրենց ենթակա քուրդ հրամանատարների միջոցով ջիհադականներին առաջարկություն անել` դուրս գալ շրջափակումից և ցատկ կատարել դեպի Պալմիրա…
Եվ արդեն Ռաքքայում հաստատված գրոհայինների որոշակի քանակություն օպերատիվ տարածք դուրս բերելով քաղաքային շինություններից, հարվածել դրանց բոլոր հնարավոր զենքերից` առանց վախենալու, որ կվնասեն քաղաքացիական բնակչությանը… Տրամաբանակա՞ն է, համոզի՞չ է: Կարծում եմ՝ այո:
Որպես հետևանք՝ Ռաքքան պաշտպանող ԻՊ գրոհայինների շարքերն ամռան նախաշեմին զգալիորեն նոսրացան…
