ԵՐԵՎԱՆ, 7 հոկտեմբերի — Sputnik, Արամ Գարեգինյան. Պիկ ժամ Երևանում… Ճանապարհներին երկու-երեք մետրով առաջ են գնում մեքենաները։ Տրասպորտի մեջ տառապում է չարչարված ուղևորների վեստիբուլյար ապարատները։ Ամեն խաչմերուկը հաղթահարվում է քսան րոպեում, ամեն կանգառը՝ 15։ Մեքենաների ազդանշանները ոչ մի վայրկյան չեն լռում։ Մի խոսքով՝ Աստված գիտե, թե ինչ է կատարվում։ Իհարկե, այլ քաղաքաներում ամեն ինչ շատ ավելի վատ է, բայց մեր սիրտը դրանից չի հովանում։
Եվ ահա այս «եսիիմինչից» էլ երևանյան դպրոցականները փորձում են էներգիա ստանալ։ Ֆիզիկայի դասերից նրանք իմացել են պիեզոէլեկտրկան էֆեկտի մասին։ Երբ հարված ես հասցնում ու դրանից էլեկտրականություն է ստացվում։ Հետո սկսել են փորփրել համացանցն ու հասկանալ՝ որտեղ է կարելի դա օգտագործել։
«Այս վահանակի վրա մոտ 180 պիեզոտարր ենք հավաքել։ Դրանք փոփոխական հոսանք են տալիս, իսկ դիոդային կամրջի միջոցով լիցքավորվում է կոնդենսատորը։ Արդյունքում մշտական հոսանք է ստացվում։
Հիմա աղմուկը մեր շուրջ այդքան էլ շատ չէ, այդ պատճառով լարվածությունը փոքր է՝ 400-500 միլիվոլտ… բայց, եթե այդ պիեզոտարրը ձեռքով սեղմենք, ապա լարվածությունն ավելի մեծ կլինի։ Քանի որ հարվածի ուժով ձայնը մեր ձեռքից թույլ է։ Բայց եթե ձայները շատ են ու ուժեղ, ապա կարելի է ստանալ թույլ, բայց զգալի լարվածություն», — պարզաբանում է Երվանդ Տերտերյանը։
Նա ու համակարգը հավաքած նրա ընկերները սովորում են 11-րդ դասարանում։
Մենք հետաքրքրվեցինք՝ որքան էլեկտրականություն է կարելի ստանալ, եթե տեղադրել պիեզոտարրերից բաղկացած այդ սարքը աշխույժ ճանապարհին։ Օրինակ՝ Երևան-Սևան մայրուղում։
«Դժվար է ասել։ Փոփոխական գործոնները շատ են։ Բայց եթե դինամիկներով ուժեղացնել ձայնը մինչև 70-75 դիցեբել, կարելի է նույնիսկ մեկ վոլտ լարվածություն ստանալ», — մտածեց ու պատասխանեց դպրոցականը։
Այդքան էլ վատ չէ, եթե հաշվի առնենք, ու էլեկտրականությունը գրեթե ոչնչից ենք ստանում։ Քաղաքում օրինակ, ցերեկը կարելի է սնել լուսարձակները, իսկ երեկոյան LED լապտերներըը։
Այդպիսի գաղափարներն աշխարհում արդեն հայտնվում են, այդ թվում՝ Հնդկաստանում, որտեղ միլիոնանոց քաղաքներում խցանումներն իսկական աղետ են։ Դրանց համեմատ, Երևանում խաղաղություն ու լռություն է։ Բայց դպրոցականները մտածել են՝ ինչու այստեղ էլ ինչ-որ օգտակար բան չմտածել։
Իրենց «գյուտը» երեխաները ներկայացրել են Երևանում Digitec 2018 տեխնոլոգիական ցուցահանդեսին։ Նրանց օգնել են Հայաստանի ազգայն ինժեներական լաբորատորիաները (ANEL), որոնք գործում են Պոլիտեխնիկական համալսարանին կից։
DigiTec ամենամյա ցուցադրությունը ներկայացնում է հայ-թեքի ձեռքբերումները Հայաստանում։ Ցուցահանդեսի գլխավոր կազմակերպիչը Առաջատար տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միությունն է (ԱՏՁՄ-UATE)։
