Հայ-իրանական տնտեսական գործակցության համար կան բավականաչափ հնարավորություններ և իրական նախադրյալներ, բայց վերջին տարիներին այդ փոխգործակցության հիմքերը խարխլվել են: Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը։
Նրա խոսքով` բավականին բարձր և բազմագործոն ռիսկեր կան նաև աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից. Հայաստանը գտնվում է ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն կարգավիճակում, հանրապետության սահմանները լիարժեք պաշտպանված չեն, ինչը ևս ներդրումների համար լրջագույն խնդիր է։
«Դրանից զատ մենք ունենք մի իշխանություն, որը բացարձակ անսահմանափակ պոպուլիստ է և այսպիսի իրավիճակներում լուրջ ներդրումային ծրագրեր ուղղակի սպասելն է անիրական և ոչ թե դրանք տեսնելը»,- ասաց նա։
Տնտեսագետի կարծիքով` ներդրումային ընդհանուր միջավայրը ևս հուսադրող չէ` ժամանակ առ ժամանակ Հարկային օրենսգիրքում կատարվող փոփոխությունները, տարբեր նպատակներով հարկերի ավելացումը, մարդկանց սոցիալական վիճակը, երկրում խորացող լարվածությունը երկարաժամկետ խոչընդոտ են Հայաստանի ներդրումային գրավչության համար։
«Մենք չունենք հակաճգնաժամային միջոցառումների ծրագիր. պետական բյուջեի եկամուտները նվազում են, ծախսերն ավելանում, եթե հաշվի առնենք նաև ազգային արժույթի գերարժեզրկումը, ակնհայտ է դառնում, որ իրական խորքային ռիսկեր կան ներդրումային իմաստով, հատկապես խոշոր ներդրումների և հատկապես օտարերկրյա ներդրումների»,- նշեց նա։
Նշենք, որ Իրանում ՀՀ դեսպանությունը հայտարարել էր, որ ԻԻՀ-ում ՀՀ դեսպան Արտաշես Թումանյանի հետ հանդիպման ժամանակ Հյուսիսային Խորասան նահանգի առևտրի պալատի նախագահ Սայիդ Փուր Աբադին և նահանգի մի շարք գործարարներ հետաքրքվել են Հայաստանում ներդրումներ իրականացնելու և տնտեսական գործունեությամբ զբաղվելու հնարավորություններով։
Կապիտալը Հայաստանից փախչում է, ներդրումները 11 անգամ քչացել են. Մելքումյան
Տեսակետը, թե Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումների և «Իսկանդերի» մասին ՀՀ վարչապետի աղմկահարույց հայտարարությունների վերաբերյալ ռուսական արձագանքները բավականին զուսպ են, այդքան էլ չեն համապատասխանում իրականությանը։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը։
«Պեսկովի և ՊՆ–ի հայտարարությունները շատ հստակ են, և պարտադիր չէ, որ նրանք վիրավորական արտահայտություններով հանդես գան կամ նկատողություն անեն, որ մենք հասկանանք, թե իրենց դիրքորոշումը որն է»,- ասաց նա։
Նրա դիտարկմամբ` նախ` Վլադիմիր Պուտինի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը հստակ պարզաբանեց, որ Պուտին-Փաշինյան զրույցի ընթացքում չի նշվել, որ ՌԴ նախագահն աջակցում է օրվա իշխանություններին, ընդամենն ասվել է, որ ներքաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծումը պետք է իրականացվի օրենքի շրջանակում, իսկ մինչ այդ ՌԴ ՊՆ–ն հստակ հայտարարեց, որ մեր պետության ղեկավար չի էլ իմացել, որ «Իսկանդերը» ընդհանրապես չի օգտագործվել արցախա-ադրբեջանական պատերազմի ժամանակ, էլ ուր մնաց` 10 տոկոսով պայթեր կամ չպայթեր։
Փաշինյանի` «Իսկանդերի» վերաբերյալ հայտարարությունը Սարգսյանը սադրանք է որակում Ռուսաստանի նկատմամբ, որի համար կարևորագույն նշանակություն ունի զենքի շուկան։
«Փաշինյանը բացահայտ արտահայտեց իր հակառուսականությունը, որը նրա մեջ արմատացած է տարիներ շարունակ, և դա չի կարող փոխվել։ Եվ կարծում եմ, որ սխալ հաշվարկ արեց, ինչպես միշտ»,- նշեց Սարգսյանը։
Նրա խոսքով`Փաշինյանը կարծեց, թե ժամանակն է խզել Ռուսաստանի հետ տարիների դաշնակցային կապերն ու թռչել դեպի Արևմուտք, սակայն պատասխանը չուշացավ, մյուս կողմից` պետք է շատ հստակ գիտակցել` եթե գործող իշխանությունը երկար շարունակի պաշտոնավարել, ապա հայ-ռուսական հարաբերություններն ինչ-որ պահից կարող են և խաթարվել։
Հիշեցնենք` փետրվարի 23-ին Նիկոլ Փաշինյանը 1in.am-ին տված հարցազրույցում, անդրադառնալով նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի` 44-օրյա պատերազմի ընթացքում «Իսկանդերը» ժամանակին չօգտագործելու վերաբերյալ մեղադրանքներին, ասել է, որ Սարգսյանն ինքը գիտի իր հարցերի պատասխանը. «Թող հարց տա՝ ինչո՞ւ « Իսկանդերը» չի պայթել: Կամ ինչու՞ է այն պայթել, օրինակ, 10%-ով»։
Փետրվարի 25-ին ՌԴ ՊՆ–ն հայտարարեց, որ Ղարաբաղում «Իսկանդեր» ընդհանրապես չի կիրառվել։
Թյուրիմացության մեջ են գցել, կամ հայկական «կիքս» ռուսական բարձր ճշգրտության հրթիռների հետ
Էդուարդ Անտինյանը կարծում է, որ ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի երեկվա որոշումից ու ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի պատասխանից հետո ավելի մեծ դժվարություններ են առաջ գալու, որովհետև նախագահը ՍԴ–ում պետք է վիճարկի ոչ թե վարչապետի առաջարկությունը կամ որոշումը, այլ դրա սահմանադրականությունը։
«Բայց եթե վարչապետն իսկապես հիմնավոր ձևով գրի նամակը, ապա առարկությունները ՍԴ ուղարկելը մի քիչ կդժվարանա։ Ամեն դեպքում այս օրերին շրջանառվող իրավական հարցը, թե բանակը ոչ մի պարագայում չի կարելի ներքաշել քաղաքական գործընթացների մեջ, ըստ էության կունենա քաղաքական հանգուցալուծում, և պարզ կդառնա, թե որ կողմը պետք է զիջի»,– Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետը։
Անտինյանի դիտարկմամբ` վարչապետի հրաժարականին հանգեցնող շատ–շատ պատճառներ կարող են լինել, բայց այս հարցում պետք չէ շտապել և դա կապել նախագահի որոշման հետ։ Ըստ նրա` ընդդիմությունը չպետք է ոգևորվի և հայտարարելով, թե կանգնած է բանակի կողքին` տպավորություն ստեղծի, թե բանակը ներքաշված է քաղաքական գործընթացների մեջ, ինչը ոչ մի պարագայում ձեռնտու չէ մեր պետությանը, քանի որ այդ դեպքում դրսից կստանանք շատ տհաճ կարծիքներ, եզրակացություններ, իսկ մեր երկիրն այնպիսի վիճակում չէ, որ հաշվի չնստի դրսի արձագանքների հետ։
Քաղաքագետի կարծիքով` ՀՀ նախագահը ստորագրել–չստորագրելու երկընտրանքի առաջ է հայտնվել ոչ թե այսօր, այլ այն ժամանակ, երբ խոցելի կարգավիճակով համաձայնվեց դառնալ նախագահ և հիմա ստիպված է կատարել այնպիսի քայլեր, որոնք ավելի շատ համապատասխանելու են քաղաքական կոնյուկտուրային, մտածելու է, թե ում ժեստ անի, որ ավելի քիչ վնաս կրի։ Ըստ այդմ` Սարգսյանի երեկվա որոշումը թեև դրական էր և սպասելի, բայցևայնպես քաղաքագետն այդ քայլով վերջնական հաղթանակ տոնելու լավատեսություն չունի։
Հիշեցնենք՝ ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբը փետրվարի 25-ին պահանջեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը` ասելով, որ քաղաքական ղեկավարությունը պետությունը տանում է դեպի վտանգավոր սահմանագիծ։ Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ վարչապետը պաշտոնից հեռացրեց Գլխավոր շտաբի պետի առաջին տեղակալ Տիրան Խաչատրյանին։ Ի պատասխան Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց ռազմական հեղաշրջման փորձի մասին և քաղաքացիներին կոչ արեց հավաքվել Հանրապետության հրապարակում՝ «հեղափոխությունը պաշտպանելու» համար։
Նա հայտնեց նաև, որ ստորագրել է Գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանին պաշտոնից հեռացնելու փաստաթուղթը, որը, սակայն, դեռ չի ստորագրել ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը։ Փետրվարի 27-ի երեկոյան ՀՀ նախագահի աշխատակազմը հայտարարեց, որ Արմեն Սարգսյանը ՀՀ ԳՇ պետ Օնիկ Գասպարյանի պաշտոնանկության հրամանագրի նախագիծն իր առարկություններով վերադարձրել է ՀՀ վարչապետին:
Դրան հետևեց վարչապետ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ ՀՀ նախագահի որոշումն ամենևին չի նպաստում ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծմանը։ Վարչապետը տեղեկացրեց, որ ԳՇ պետին պաշտոնանկ անելու միջնորդությունը կրկին ուղարկում է ՀՀ նախագահին՝ ակնկալելով, որ այն սահմանված կարգով կստորագրվի։
ԵՐԵՎԱՆ, 28 փետրվարի – Sputnik․ Արցախի պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, ՀՀ ՊՆ ռազմական վերահսկողության ծառայության պետ Ջալալ Հարությունյանը Irakanum-ի հետ զրույցում նշել է, որ ինքը բանակի կողքին է։
«Ես ի ծնե բանակային մարդ եմ, բանակի կողքին, և միշտ այդպես է լինելու։ Այս փուլում չեմ տրվելու որևէ սադրանքի»,- ասել է Հարությունյանը՝ պատասխանելով կայքի խնդրանքին՝ մեկնաբանել Գլխավոր շտաբի հայտարարությունը։
Հարությունյանը հայտնել է, որ վիրահատության է պատրաստվում։ Խոստացել է մանրամասն խոսել վիրահատությունից հետո։
Նշենք, որ ավելի վաղ Irakanum.am-ը հայտնել էր, որ Ջալալ Հարությունյանի առողջական վիճակը վատթարացել է, և նա պատրաստվում է գլխի վիրահատության։
Հիշեցնենք՝ ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբը փետրվարի 25-ին պահանջեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը` ասելով, որ քաղաքական ղեկավարությունը պետությունը տանում է դեպի վտանգավոր սահմանագիծ։ Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ վարչապետը պաշտոնից հեռացրեց Գլխավոր շտաբի պետի առաջին տեղակալ Տիրան Խաչատրյանին։ Ի պատասխան Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց ռազմական հեղաշրջման փորձի մասին և քաղաքացիներին կոչ արեց հավաքվել Հանրապետության հրապարակում՝ «հեղափոխությունը պաշտպանելու» համար։
Նա հայտնեց նաև, որ ստորագրել է Գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանին պաշտոնից հեռացնելու փաստաթուղթը, որը, սակայն, դեռ չի ստորագրել ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը։ Փետրվարի 27-ի երեկոյան ՀՀ նախագահի աշխատակազմը հայտարարեց, որ Արմեն Սարգսյանը ՀՀ ԳՇ պետ Օնիկ Գասպարյանի պաշտոնանկության հրամանագրի նախագիծն իր առարկություններով վերադարձրել է ՀՀ վարչապետին:
Դրան հետևեց վարչապետ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ ՀՀ նախագահի որոշումն ամենևին չի նպաստում ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծմանը։ Վարչապետը տեղեկացրեց, որ ԳՇ պետին պաշտոնանկ անելու միջնորդությունը կրկին ուղարկում է ՀՀ նախագահին՝ ակնկալելով, որ այն սահմանված կարգով կստորագրվի։
Երեկ Փաշինյանը հայտարարեց, որ մարտի 1-ին հանրահավաք է անցկացնելու Հանրապետության հրապարակում։ Նա բոլորին հորդորել էր մասնակցել հանրահավաքին և երթին։
Նշենք, որ Արցախի պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Ջալալ Հարությունյանը փետրվարի 4-ին նշանակվել է ՀՀ պաշտպանության նախարարության ռազմական վերահսկողական ծառայության պետ։ Գեներալն այդ պաշտոնում իր աշխատանքը դիտարկում է որպես հայրենիքին ծառայելու, օգուտ տալու հնարավորություն:
Ջալալ Հարությունյանի վիրավորվելու մասին հոկտեմբերի 27-ին հայտնել էր Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը: Նույն օրը Ջալալ Հարությունյանն ազատվել էր ԱՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնից։