ԱԺ բարձր ամբիոնից Շուշիի մասին հայտարարությունը բարկացրել է հայոց հինավուրց բերդաքաղաքի նախկին քաղաքապետ Արծվիկ Սարգսյանին։ Թշնամու ջրաղացին ջուր լցնելը նա առնվազն մեծագույն սխալ է համարում։ Ո՞վ չգիտի, որ սովետական տարիներին Շուշիում շատ ադրբեջանցիներ են բնակվել։
«Եթե Շուշին ադրբեջանցիներով բնակեցված է եղել, ապա Քարին Տակում, Հադրութում, Ավետարանոցում, Սղնախում ադրբեջանցի չի եղել։ Ինչո՞ւ այդ հարցերը չեն բարձրաձայնում, ինչո՞ւ չեն ասում, որ դրանք հայկական են եղել, իսկ հիմա ադրբեջանցիներն են այնտեղ»,- Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց նա։
Նախկին քաղաքապետն ասում է` պետք չի Ալիևին հաճոյանալու համար նոր դեպրեսիայի մեջ գցել առանց այն էլ ճնշված ու ընկճված հայ ժողովրդին։ Փոխարենն առաջարկում է նույն ոգևորությամբ ու պատրաստակամությամբ հիշել ու հիշեցնել հայկական Նախիջևանի, Գետաշենի, Շահումյանի ու Արծվաշենի մասին։
«Չէ՞ որ 1920 թ-ի կոտորածից հետո սկսել են Շուշին հայաթափել։ Ինչու՞ վարչապետը չի խոսում Նախիջևանի, Գետաշենի, Շահումյանի մասին, թող դրանց մասին էլ բարձրաձայնի, որ Ալիևն իմանա, որ դա էլ մերն է, մենք էլ պահանջատեր ենք դրանց համար»,- նշեց Սարգսյանը։
Նրա խոսքով` թե՛ ադրբեջանցիներով բնակեցված, թե՛ դժբախտ ու դժգույն քաղաք լինելու Փաշինյանի հայտարարությունները նպատակաուղղված են և չեն կարող պատմության չիմացության հետևանք լինել։ Իսկ այդ հայտարարություններից հետո նախկին համայնքապետին այլ բան չի մնում, քան մտածել, որ Շուշիի անկումն էլ մտացածին է եղել։
«Կարծում եմ, որ Շուշին հանձնել են։ Երբ կռվում էինք, չէի մտածում, որ այդպիսի բան կարող է լինել, չնայած մարդիկ ասում էին, որ Շուշին հանձնված է, բայց ես չէի ընդունում դա, բայց այսօր արդեն փաստ է դառնում, որ այն պլանավորված է եղել»,- հավելեց նախկին քաղաքապետը։
Հիշեցնենք` հունվարի 20-ին վարչապետ ՀՀ Նիկոլ Փաշինյանը ԱԺ-ում կառավարության անդամների հետ հարցուպատասխանի ժամանակ, պատասխանելով ԲՀԿ–ական պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանին, հայտարարեց, որ Շուշին հակամարտությունից և ազատագրումից առաջ ունեցել է 90 և ավելի տոկոս ադրբեջանական բնակչություն, ապա հռետորական հարց հնչեցրեց`ուզում եք ասել, որ 90 և ավելի տոկոս ադրբեջանական բնակչություն ունեցող Շուշին հայկակա՞ն է իր այդ կարգավիճակով։
Վերջին 33 տարիներին նորանկախ Հայաստանի բոլոր ղեկավարները որևէ որոշում չեն ընդունել, որով Սումգայիթում իրականացրած գործողությունները որակվեն որպես ցեղասպանություն, և դա է պատճառը, որ հայերին զուտ հայ լինելու համար սպանում ու խոշտանգում են նաև մեր օրերում։
«Եթե այդ զրկանքները, այդ ողբերգությունը կրող պետությունը չի ընդունում այդպիսի որոշումներ, որոշումները չի տարածում և չի աշխատում հասցեական թե՛ առանձին պետությունների, թե՛ միջազգային կազմակերպությունների հետ, ո՞վ պետք է դրան արձագանքի»,- ասաց նա։
Ալավերդյանի խոսքով` թշնամական Ադրբեջանում ճիշտ հակառակն է արվում` ադրբեջանական կողմը հետևողականորեն շարունակում է իր իսկ նախաձեռնած ցեղասպանությունը քողարկել և դրանք հերքող «փաստեր» հավաքագրել։ Իսկ նման իրավիճակում մեղադրանքի սլաքները միջազգային հանրության ուղղությամբ թեքելը, մեղմ ասած, տեղին չէ։
«Ադրբեջանը միջազգային բոլոր հարթակներում, բոլոր պետություններում այն լեզվով է տարածում սուտն ու կեղծիքը, որով խոսում են այդ պետություններում, բոլոր միջազգային կոնֆերանսներին Ադրբեջանը գալիս է մի տրցակ նյութերով, ու ոչ միայն տպագիր, այլև տեսանյութերով, ու տարածում դրանք ամենուր»,- նշեց Ալավերդյանը։
Նրա խոսքով` հայկական կողմը ոչ թե մեկ, այլ հարյուր-հազարավոր այդպիսի տրցակներ, բազմաթիվ ապացույցներ կարող է ներկայացնել ոչ միայն տեսանյութերի, հեռուստառեպորտաժների, այլև դատավճիռների տեսքով, որոնք ընդամենը պետք է հավաքագրել և միջազգային հարթակներում ներկայացնել։ Սակայն մեր երկրում չգիտես ինչու՝ իշխանությունները ոչ միայն փաստահավաք խումբ չեն ստեղծում, այլև ամեն տարի, երբ խնդրով մտահոգ քաղաքացիները դիմում են պատկան մարմիններին Սումգաիթյան ջարդերը դատապարտելու և դրանց իրավական որակում տալու հարցով, նրանց դիմումներն անարձագանք են մնում։
Հիշեցնենք, որ 1988թ. փետրվարի 26-ից Բաքվից 20 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանական իշխանություններն սկսեցին տեղի հայ բնակչության բնաջնջումը, որն ուղեկցվում էր հայերի ունեցվածքի զանգվածային թալանով և ոչնչացմամբ:
Մեր իշխանությունները սումգայիթյան ցեղասպանությունից այդպես էլ դասեր չեն քաղել. Ուլուբաբյան
Պաշտոնական տվյալներով՝ զոհվել է 26 հայ, ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ զոհերի թիվը մի քանի հարյուր է։
Հրայր Ուլուբաբյանի դիտարկմամբ` մեր իշխանությունները կոնկրետ Սումգայիթի ջարդերից, ցեղասպանական գործողություններից հետո դասեր չեն քաղել և այդ ուղղությամբ որևէ բան չեն արել, թեև անցել է ավելի քան երեսուն տարի։ Ըստ նրա`ցեղասպանության վերաբերյալ կա միջազգայնորեն ընդունված կոնվենցիա, որը դատապարտում է կատարողներին և միտված է նման ոճրագործությունները կանխելուն։
«Այդ կոնվենցիայի տասնյակ հոդվածներից կոնկրետ երկուսի համաձայն` տուժած կողմը կարող է դիմել միջազգային դատարան։
Մենք փաստերն ունենք, որ Սումգայիթում և Բաքվում իրականացվել է ցեղասպանություն, որովհետև կա դատարանի, դատախազության որոշումը, այդ մասին է վկայում նաև քննչական խմբի հսկայածավալ աշխատանքը, սակայն մեր ղեկավարները ընդհանրապես որևէ բան չեն արել այդ ուղղությամբ միջազգային դատարան դիմելու համար, իսկ վերջին թավշյա հեղափոխությունից հետո թե՛ նախագահը, թե՛ վարչապետն իրենց ելույթներում նշում են, որ նպատակը միջազգային հանրությանը տեղեկացնելն է, որ տեղի են ունեցել նման դեպքեր, և սպասում են միջազգային հանրության գնահատականներին»,– նշեց Սումգայիթի հայերի իրավունքների պաշտպանության նախաձեռնող խմբի ղեկավարը։
Ուլուբաբյանի կարծիքով` միջազգային հանրության գնահատականներն այդ հարցում մեզ որևէ բան չեն կարող տալ, Հայոց ցեղասպանության 100–ամյակն էլ նշեցինք և շարունակ սպասում ենք միջազգային գնահատականներին։
Ըստ նրա`եթե կա կոնվենցիան և մեր երկիրը ստորագրել է այն, ուրեմն Հայաստանի ղեկավարները պարտավոր են դիմել միջազգային դատարան։
Վարչապետը հարգանքի տուրք է մատուցել Սումգայիթի ոճրագործության զոհերի հիշատակին
Ուլուբաբյանի խոսքով` ամեն տարի խոսվում է սումգայիթյան ջարդերի մասին, կազմակերպվում են տարաբնույթ գիտաժողովներ, մինչդեռ անհրաժեշտ է ստեղծել իրավագետների միջազգային խումբ, որին Ուլուբաբյանը պատրաստ է տրամադրել անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերն ու ապացույցները և որն էլ պետք է ձևակերպի համապատասխան հայցն ու դիմի միջազգային դատարան։