Լաուրա Սարգսյան, Sputnik.
Սուրբ Նիկողայոսի վանքը գտնվում է Թել Ավիվի հին նավահանգիստներից մեկում` Յաֆֆայում: Եկեղեցին կառուցվել է ավելի քան 10 դար առաջ և ստացել ուխտավորների և ծովագնացների հովանավոր սուրբ Նիկողայոս անունը:
«Եկեղեցում դարերի ընթացքում ապաստան էին գտնում ուխտավորներն ու ծովագնացները: Նրանից յուրաքանչյուրը գիտեր, որ այստեղ կարող է հանգստանալ, վերականգնել ուժերն ու կրկին ճամփա ընկնել», — Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Թել Ավիվի Սուրբ Նիկողայոս եկեղեցու վանահայր Տիգրան Հակոբյանը:
Վանքը ռազմավարական նշանակություն ուներ և ունի Յաֆֆայի հայերի համար: Նավահանգստի անվանումն էլ իր հերթին խորհրդանշական է. որոշ աղբյուրներում նշվում է, որ նավահանգիստը կոչվել է Նոյի կրտսեր որդու՝ Հաբեթի պատվին: Երեք հազարամյակի պատմություն ունեցող եգիպտական պապիրուսների վրա նավահանգիստը հիշատակվում է որպես Էֆրաեթ կամ Յաֆֆեթ, ինչը թարգմանաբար նշանակում է գեղեցիկ:
Այս քաղաքում միշտ մեծ թվով հայեր են եղել: Նրանք գալիս էին վանքի մոտ, տներ կամ խանութներ ձեռք բերում, հետո Իսրայելից մեկնելիս ունեցվածքը թողնում էին վանքին:
Եկեղեցու հետ հետաքրքիր պատմություն է կապված: 1799 թվականին՝ եգիպտական արշավանքից հետո, երբ Նապոլեոնը ճանապարհ էր բռնել դեպի Սիրիա, նրա բանակի զինվորները հիվանդացան ժանտախտով և ծովային հիվանդությամբ:
«Նապոլեոնի բանակը հանգրվանեց հայկական վանքի մոտ և օգնություն խնդրեց հոգևորականներից, որոնց թվում կային բժշկության գաղտնիքներն իմացող մարդիկ: Նրանք խնամեցին Նապոլեոնի բանակի զինվորներին», — ասաց Հակոբյանը:
Զինվորների մի մասին հաջողվեց ոտքի կանգնեցնել, մյուս մասը կա՛մ մահացավ հիվանդությունից, կա՛մ գնդակահարվեց Նապոլեոնի հրամանով: Ֆրանսիայի ապագա կայսրն անձամբ երախտագիտություն հայտնեց հայ պատրիարքին՝ թողնելով նրան մի վրան և այն թուրը, որը միշտ իր մոտ էր պահում: Այս իրադարձությունը պատկերված է 1804 թվականին Նապոլեոնին ընծայած կտավի վրա, որը նվիրել է ֆրանսիացի նկարիչ Անտուան Ժան Գրոն: Նկարն այսօր պահվում է աշխարհի խոշորագույն թանգարաններից մեկում` Լուվրում, կրկնօրինակը` Թել Ավիվի սուրբ Նիկողայոս եկեղեցում:
Եկեղեցին այսօր ապաստան է ծառայում հիմնականում XX դարի 90-ականներին Հայաստանից Ավետյաց երկիր տեղափոխված հայերի համար: Հանգստյան օրերին նրանք հավաքվում են այստեղ, մասնակցում պատարագին, քննարկում համայնքի խնդիրները:
«Վանքին հետևելը բարդ գործ է. խոնավությունը խանգարում է: Այս պատերն օրական 24 ժամ աղ ու խոնավություն են շնչում: Այդ պատճառով վանքում չկան որմնանկարներ, քանի որ դրանք անդադար վերանորոգում ենք», — ասաց Հակոբյանը:
Եկեղեցու աշտարակն ու արտաքին տեսքը տարբերվում են դասական հայկական եկեղեցուց, չկա բնորոշ ձգված գմբեթը: Այստեղ գործում է մշակութային-կրթական կենտրոն, որտեղ հայոց լեզու և գրականություն են դասավանդում, մկրտության և հարսանեկան արարողություններ են անցկացնում, պատարագ մատուցում: Իսրայելի հայերը չեն մոռանում նաև պատմական հայրենիքի մասին: Հայ համայնքը եկեղեցու աջակցությամբ 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմի ժամանակ գումար ու դեղորայք հավաքեց Ղարաբաղի պաշտպանության բանակի շուրջ 10 հազար զինվորների համար:
