Մարսելում ծնված և այսօր Փարիզում բնակվող սաքսոֆոնահար Ալեքսի Ավաքյանի փարիզյան համերգները բազմամարդ են: Անշուշտ, մայրաքաղաքի բնակիչները սիրում են ջազ, սակայն Ալեքսիի երեկոների ժամանակ հնչում են տարբերվող ելևէջներ, չափազանց հարազատ հայի սրտին և ավելի քան հաճելի եվրոպացու ականջին: Լիլիթ Սոխակյանը զրուցել է Ալեքսի Ավաքյանի հետ:
-Ալեքսի, ե՞րբ հասկացար, որ քոնը երաժշտությունն է:
— Միշտ երազել եմ նվագել… Մայրիկս քանոնահար էր, նրա շնորհիվ մանկուց սիրել եմ երաժշտությունը: Ես Մարսելում եմ ծնվել: Նախ սովորել եմ դաշնամուր նվագել, ապա` կիթառ, իսկ ավելի ուշ` սաքսոֆոն: Մասնագիտական ընտրության սկզբնական փուլում գնացի համալսարան, ուսումնասիրեցի սոցիոլոգիա, սակայն շատ շուտ հասկացա, որ դա իմը չէ: Որոշեցի հետևել սրտիս թելադրանքին և նվագել: Սկզբում իհարկե դժվար էր: Նվագելուն զուգահեռ ամեն տեսակ գործ էի անում, բայց կարևորը երաժշտությունն էր:
-Իսկ ինչո՞ւ ընտրեցիր ջազը:
— Ազատ երաժշտություն է, կարող ես առանց որևէ սահմանների փնտրել քո ինքնությունը: Ջազի դաշտն այնքան անսահման է, որ յուրաքանչյուրը կարող է գտնել իր անձնական ոճը: Ես հետևեցի իմ հայկական ձայնին` փորձելով ժողովրդականը համադրել մյուս ոճերի հետ:
-Տևական ժամանակ է՝ Մարսելից տեղափոխվել ես Փարիզ: Մասնագիտական տեսանկյունից քաղաքների միջև տարբերությունը մե՞ծ է:
— Իհարկե մեծ է, Մարսելում նվագելու քիչ տեղ կա: Ոլորտը միանշանակ թույլ է: Փարիզում երաժշտի համար ընդարձակ դաշտ կա, ավելի միջազգային է:
-Այդ միջազգային քաղաքը գրկաբա՞ց է ընդունում եկողներին:
— Հեշտ չէ, պետք է պայքարել: Երբ սկզբում եկա Փարիզ, ամեն երեկո գնում էի տարբեր վայրեր նվագելու, նոր երաժիշտների հետ ծանոթանալու: Նաև կարևոր էր, որ հանդիսատեսն ինձ ճանաչեր: Հաստատվելու համար տարիներ պետք եղան: Կամաց-կամաց իմ խումբը կազմեցի, և 2013 թվականին ձայնագրեցինք առաջին սկավառակը:
-Եվ անվանեցիր այն «Digging Chami»: Բառախա՞ղ է:
— Այո, հայերիս համար պարզ է նշանակությունը` դիգին (տիկին), բայց նաև անգլերեն to dig նշանակում է հարգել, սիրել, իսկ Շամին իմ մեծ տատն էր` Շամիրամը: Քանի որ մեր ընտանիքի տղամարդիկ շուտ են մահացել, ես հիմնականում մեծացել եմ մեծ տատիկիս հետ: Նա Ցեղասպանության դեպքերից հետո գաղթել էր Հունաստան, ապա տեղափոխվել Մարսել, իսկ 1947 թվականին Ստալինի ժամանակ վերադարձել Հայաստան:
— Անշուշտ: Նաև ցանկանում էի երաժշտության միջոցով մարդկանց պատմել իմ պատմությունը: Ջարդը և բազմաթիվ գաղթերը իմ և մի ամբողջ ժողովրդի պատմության, ի վերջո մեր ինքնության անբաժան մասն են կազմում: Ուզում էի այդ ամենի մասին պատմել իմ ունկնդրին:
-Երկրորդ սկավառակդ, որը լույս է տեսել բոլորովին վերջերս, կոչվում է «Hi Dream»: «Բարև երազանք», թե՞ «հայի երազանք»:
— Կրկին բառախաղ է, բայց նախևառաջ` հայի երազանք:
-Եվ ո՞րն է հայի երազանքը:
— Մի հայ տղայի երազանքն էր դառնալ երաժիշտ (ծիծաղում է): Իրականում սկավառակն իր մեջ համախմբում է տարբեր հայերի տարբեր երազանքները: «Glendale» կատարումը նվիրված է այդ քաղաք տեղափոխվել ցանկացող մի հայ ընտանիքի երազանքին, «Boulevard des grands pins» կոչվող ձայնագրությունը կրում է մարսելյան մի փողոցի անուն, որտեղ գաղթերից հետո հաստատվել էր մեծ տատս: Այդ փողոցը «Սեն Լու» թաղամասում էր, որտեղ ապրում էին հիմնականում հայ ընտանիքներ` բազմաթիվ երազանքներ պահած իրենց սրտերում: Մի խոսքով, կարելի է ասել, որ երկրորդ սկավառակի նպատակը նույնն էր, ինչ և առաջինինը` երաժշտության միջոցով պատմել իմ ժողովրդի պատմությունը:
-Ինչպիսի՞ տրամադրություն է տիրում համերգների ժամանակ:
— Հանդիսատեսից գալիս է աննկարագրելի էներգետիկա: Հատկապես, երբ համերգը զուգորդվում է դուդուկով: Եվրոպացիների համար դուդուկը չտեսնված և հետաքրքիր գործիք է, ձայնը շատ զգացմունքային է և ազդեցիկ: Ըստ իս, մեր երաժշտության մեջ դուդուկն է, որ տալիս այդ ազգային ինքնության համը:
-Կարծու՞մ ես՝ դուդուկը ջազի հետ լավ է համադրվում:
— Նայած, թե ինչպես ես համադրում: Պետք է զգույշ լինել, կարող է բավականին ռաբիս մի բան ստացվել:
— Կարո՞ղ ենք ասել, որ հայերն ունեն ջազի մեջ հաստատված անուն:
— Այո, աշխարհում հայտնի հայ երաժիշտներ ունենք: Գիտեմ, որ Երևանում էլ փայլուն երաժիշներ կան: Ցանկությունս մեծ է հայաստանյան խմբերի հետ համատեղ ծրագրեր իրականացանել: Հուսով եմ, մի օր անպայման…
— Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված հայի և ջազի այդ հաջող միացությունը:
— Ջազի մեջ շատ է բլյուզն ու տխրությունը, նաև բողոքականությունը, այդ ամենը առկա է նաև հայերիս մեջ: Գուցե դա է լավ համադրության պատճառը: Ջազն ու հայը նույն պատմությունն են պատմում:
