ԵՐԵՎԱՆ, 6 օգոստոսի — Sputnik. ՀՀ նոր կառավարությունը ծանր իրավիճակի մեջ է հայտնվել նախկին իշխանության կողմից թողած «ժառանգության»` պարտքերի պատճառով, Sputnik Արմենիային ասաց տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը։
«Պետական պարտքն այն կարևորագույն հարցերից մեկն է, որը կանգնած է նոր կառավարության առաջ», – ասաց Խաչատրյանը։
2008 թվականին պարտքը 1.5 մլրդ դոլար է կազմել` ՀՆԱ–ի 12%–ը։ Անցած 10 տարիների ընթացքում նախորդ իշխանությունները վատնել են վերցված վարկերը։
«Վատնել են, քանի որ մենք չենք տեսել դրանց օգտագործման արդյունավետությունը։ Այն ժամանակ Հայաստանի ՀՆԱ–ն 11.66 մլրդ դոլար էր կազմում, այսօր` 11,35, մենք նույնիսկ չենք հավասարվել այն ժամանակվա ցուցանիշին», – ասաց Խաչատրյանը։
Տնտեսագետը նկատում է, որ կյանքի որակը, բարեկեցության մակարդակը նույնն են մնացել։ Պահպանվել է աղքատության (30%), գործազրկության (20%) բարձր մակարդակը։ 10 տարվա ընթացքում մոտ 450 հազար մարդ է լքել երկիրը։ Կոռուպցիոն բացահայտումները ցույց են տվել, որ այդ փողերն օգտագործվում էին կոնկրետ անձանց խմբի հարստացման համար։
Այսօր ներկայիս կառավարությունը շատ ծանր վիճակում է հայտնվել։ Պետք է կասեցնել որոշ ծրագրեր, քանի որ հին վարկերի սպասարկման համար նոր վարկեր վերցնելը` խնդրահարույց է։
«2020 թվականին պետք է մարել մոտ 800 մլն դոլար, հեռանկարում կա 2025 թվականը։ Իշխանությունները ստիպված մի շարք ընթացիկ վարկային նախագծեր պետք է կասեցնեն», – ասաց Խաչատրյանը։
Որտեղից նոր ռեսուրսներ վերցնել` տնտեսագետն աղբյուրներ չի տեսնում։ Հայաստանին նոր վարկեր չեն տրամադրի։ Միջազգային ռեյտինգային գործակալությունները մեծ խնդիր են տեսնում հայկական պարտքի չափերի մեջ։ Այդ գործոնն ազդում է նաև ներդրողների վրա, որոնք կողմնորոշվում են գործակալությունների գնահատականներով։
Միայն տնտեսության կտրուկ աճը թույլ կտա միջոցներ գտնել պարտքը սպասարկելու համար։
«Կտրուկ աճ, որը հնարավոր է իրավիճակի փոփոխման (ներդրողները կտեսնեն այն) և յուրացված գումարների վերադարձի հաշվին։ Այլ ճանապարհ չկա, յուրաքանչյուր քայլ պետք է հաշվարկել։ Կարելի է ինչ-որ պահուստային ֆոնդ ստեղծել, ուր կուղղվեն պարտքերի մարման և սպասարկման համար նախատեսված գումարները», – նշեց Խաչատրյանը։
Նրա խոսքով` անհրաժեշտ է «անվտանգության բարձիկներ» ստեղծել, որոնք կօգնեն տնտեսական ցնցումների ժամանակ։
Տնտեսագետը հատուկ ընդգծում է` հայտնի չէ թե Հայաստանի վրա ինչպես կազդեն հակառուսական պատժամիջոցները, ԱՄՆ–ի և Չինաստանի միջև տնտեսական պատերազմը։
«Մենք որևէ կերպ ապահովագրված չենք։ Պարզապես լողում ենք առանց կառավարման։ Այդպես արել են նախկին իշխանությունները», – ասաց Խաչատրյանը։
Նրա խոսքով` հասարակությանը միշտ հանգստացնում էին` ասելով, որ պետական պարտքը կառավարելի է, սակայն այսպիսի իրավիճակ է ստեղծվել։ Եվ այս պայմաններում ղեկավարությունը 40 տարի ժամկետով երկրից դուրս է բերել կենսաթոշակային վճարները։
Նոր իշխանությունները հաջորդ տարիներին պետք է 10-15% տնտեսական աճ ապահովեն, որպեսզի հետագա 5 տարիների ընթացքում հնարավոր դառնա դուրս գալ պարտքի այդ բեռի տակից։
Այլապես ստիպված կլինենք գնալ պարտքի վերակազմավորման ճանապարհով, իսկ աշխարհում փողը թանկանում է, վարկերը տրամադրվում են ավելի բարձր տոկոսադրույքներով։
Նշենք, որ Հայաստանի միագումար պետական պարտքը 2018 թվականի հունիսի վերջին 6.7 մլրդ դոլար է կազմել։
