Նրանք սիրո մասին չէին խոսում, չէին գրկախառնվում հանրության առաջ. մի կյանք ապրեցրած սերը
(Թարմացված է 15:57 11.08.2020)
Մեր բախտը բերել է. սիրո երկու տոն ենք նշում։ Առաջինը մեր ազգային օրն է` Սուրբ Սարգիսը, երկրորդը` կաթոլիկների Սուրբ Վալենտինը։ Մեր ընտանիքում սիրո մասին չեն խոսում. բոլորս զուսպ, բայց ուժեղ սիրո օրինակ ունենք։Երբ ինձ հարցնում են` ինչը դուրս կբերեի հրդեհվող տնից, փոքր տարիքում ասում էի՝ փողը, ավելի ուշ` փաստաթղթերը, իսկ հիմա ասում եմ` տատիս հարսանեկան զգեստն ու լուսանկարներով փոքր սնդուկը։ Այդ սնդուկում մեր ընտանիքի և տատ ու պապիս սիրո հիշատակն է։ Նրանց սերը զուսպ ու գեղեցիկ էր, առանց ավելորդությունների։
Նրանք հարսանիքի օրը չէին նշում, սուրբ Վալենտինի օրը չէին տոնում և Տրնդեզին կրակի վրայով չէին թռչում։ Տատս պապիս սիրած ուտեստներ էր պատրաստում, սեղանին դնում նրա սիրած սպասքը, հետևում էր, որ միշտ կոկիկ հագնված և սափրված լինի, իսկ պապս հոգ էր տանում տատիս մասին և պաշտպանում նրան ուժերի ներածին չափով։ Նրանք երբեք սիրո մասին չէին խոսում, չէին գրկախառնվում հանրության առաջ, երբեմն նույնիսկ «խայթում» էին միմյանց, սակայն բոլորս զգում էինք նրանց սրտի թրթիռը, երբ միասին էին։
Երկրորդ դասարանում մեր հանդեսին ինձ արքայադստեր դերը բաժին ընկավ։ Տատս հանեց 50-ականների ոճի իր արծաթապղնձագույն երանգի զուսպ զգեստը և կարգադրեց հագնել այն։ Ես պտտվում էի զգեստը հագիս, իսկ նրանք պապիս հետ երջանկությունից փայլում էին։ Այդ ժամանակ պապս առաջին անգամ ինձ պարի հրավիրեց։ Տատիս հարսանեկան զգեստն էր, նրան այդ շորը հագած ես չեմ տեսել. սնդուկում հարսանեկան լուսանկարներ չկան։ Հետաքրքրասիրությունն ինձ խեղդում էր։ Որոշ ժամանակ սպասելով` սկսեցի հարցուփորձ անել տատիս, թե ինչպես են ծանոթացել։
Ովքեր և ինչպես ամուսնացան 2019 թվականին. աղմկահարույց հարսանիքների 5–յակ
Գրեթե կինոյի արժանի պատմություն։ Պապս վերանորոգում էր իրենց տունը, որպեսզի ամուսնանա, և ծանոթության օրը կեղտոտ շորերով է եղել։ Տատիկս նրան չի հավանել, բայց խղճացել է և որոշել է ժամադրության գնալ։ Պայմանավորվել են թատրոնի մոտ հանդիպել։ Երբ տատս սպասելիս է եղել ապագա ամուսնուն, քիչ հեռու մի տղամարդ է կանգնած եղել` վանդակավոր տաբատով, մուգ պիջակով և փարիզյան ոճով կապած շարֆով։ Նրա ձեռքում գեղեցիկ ծաղկեփունջ է եղել, տատս նայել է նրան ու մտածել. «Ինչ գեղեցիկ տղամարդ է, իսկ ես այն «փնթիի» հետ եմ հանդիպելու։ Բայց... պարզվել է` այդ գեղեցիկ տղամարդը հենց պապս է։ Կարճ ժամանակ հանդիպելուց հետո ամուսնացել են։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Պատմության մնացած մասը հատված առ հատված պատմել են մայրս ու քեռիս։ Բայց ամենահուզիչն իմ սեփական աչքերով եմ տեսել։ Պապիս ծննդյան օրվա նախօրեին տատս պատրաստել էր նրա սիրած բոլոր ուտեստները, հյուրեր հրավիրել և նրան մեծ անակնկալ մատուցել։ Կեսգիշերն անց հյուրերը նոր ցրվեցին, իսկ առավոտյան տատս մահացավ։ Ես տասը տարեկան էի, բայց լավ եմ հիշում, թե ինչպես պապս միանգամից ծերացավ, թուլացավ ու մեկնեց Ռուսաստան` քեռուս մոտ։ Նա փոխանցեց մեզ ամենաթանկը` սնդուկը։ Երբեմն գալիս էր մեզ մոտ, բարձրանում երկրորդ հարկ, հանում սնդուկն ու դանդաղ ուսումնասիրում այն։ Այնտեղ պահվող յուրաքանչյուր իր զննում էր մի քանի վայրկյան, իսկ տատիս լուսանկարներին երկար էր նայում։ Այդ արարողությունը ժամեր էր տևում։ Երբեմն նա պատմում էր լուսանկարի պատմությունը, իսկ երբեմն կողք կողքի դնում տատիս, մորս ու իմ լուսանկարներն ու պնդում, որ մենք շատ նման ենք։
Տատիս ծննդյան օրը պապս, որն այդքան էլ հավատացյալ չէր, իր սենյակում մոմ էր վառում և ձևացնում, թե չի հիշում` ինչ օր է։ Պապս սիրում էր վալս պարել, և մի օր ինձ հաջողվեց պարզել, որ երիտասարդ տարիքում նրանք տատիս հետ հաճախ են վալս պարել։ Նա ժպտում էր և լռում, իսկ ես նայում էի ու պատկերացնում նրանց այնպիսին, ինչպիսին կային սնդուկի լուսանկարներում։ Նա շատ էր սիրում, երբ տատիս զգեստն էի հագնում, բայց ամենից շատ հիանում էր, երբ ասում էի, որ հենց այս զգեստը կհագնեմ հարսանիքիս։ Պապս տանել չէր կարողանում, երբ ասում էի, որ սիրո գոյությանը չեմ հավատում։
Հարսնացուն Լիբանանից կամ ինչպես Արշալույսը եկավ և մնաց սահմանամերձ Ներքին Կարմիրաղբյուրում
«Կամակոր ես դու, բայց ոչինչ, կմեծանաս, շատ բան կհասկանաս», – ասում էր ինձ, և մենք սկսում էինք բարձրաձայն ծիծաղել։
Երբ պապս մահացավ, մայրիկիս հետ սկսեցինք դասավորել նրա իրերը և զինվորական գրքույկ գտանք։ Մայրս բացեց գրքույկն ու սկսեց հեկեկալ։ Մեջը լուսանկարներ կային, որոնցում տատս շատ երիտասարդ էր։ Այդ լուսանկարներում իսկապես երևում է մեր նմանությունը։ Նայեցինք իրար ու հասկացանք, որ ավելի քան կես դար հետո էլ պապս հիշում էր տատիս այնպիսին, ինչպիսին եղել էր ծանոթանալիս և միշտ նրան էր փնտրել մեր մեջ։
Նա ճիշտ էր, մենք շատ բան հասկացանք, իսկ ամենակարևորը` իրական սիրուն դժվար են գտնում, բայց այն լուսավորում է ողջ կյանքը։
Ուրվական քաղաքը, կամ Ստեփանակերտը փորձում է ապրել
(Թարմացված է 23:21 24.11.2020)
Արցախի մայրաքաղաքում 90-ականների սկզբից հետո մեծացել է մի սերունդ, որը պատերազմ չի տեսել։ Սեպտեմբերի 27-ին նրանք ստիպված եղան բախվել դաժան իրականության հետ։ Եթե 4 տարի առաջ Ապրիլյան պատերազմը Ստեփանակերտը շրջանցեց, ապա այսօր ամեն ինչ այլ կերպ էր։Քառօրյա պատերազմն ու սելիֆիները Ստեփանակերտում
2016 թվականի քառօրյայի ժամանակ Ստեփանակերտը չէին ռմբակոծում։ Այդ է պատճառը, որ ամբողջ պատերազմի ընթացքում այնտեղ կյանքը եռում էր, գործում էին սրճարանները, ռեստորաններն ու մյուս բոլոր օբյեկտները։
Այդ հաստատությունները լի էին մարդկանցով, ովքեր եկել էին «հարստացնելու» իրենց ինքնակենսագրականը «պատերազմի ժամանակ Արցախ մեկնեցինք» տողով ու սոցցանցերի համար սելֆիով։ Նրանց թվում շոու բիզնեսի ներկայացուցիչներ էին ու քաղաքական արտիստներ (գործիչներ)։
Նրանք քաղաքում «երթեր» էին անում կամուֆլյաժով` մտնելով սրճարաններ ու ռեստորաններ, այդպիսով «լուրջ» ներդրում անելով երկրի տնտեսության մեջ։ Մի կողմից քաղաքի «հյուրերը» Արցախում էին, մյուս կողմից՝ մարտական գործողություններից հեռու։
Այս պատերազմի առաջին օրերին Ստեփանակերտում մոտավորապես նույն իրավիճակն էր։ Սակայն դա երկար չտևեց։ Քաղաքի համարյա չդադարող հրռիթակոծությունից հետո մարդկանց այդ կատեգորիան «հօդս ցնդեց»։ Ամեն ինչ փոխվեց...
Կյանքը թաքստոցներում
Ստեփանակերտի բնակիչներն առաջին օրերից հասկացան, որ սա այլ ՊԱՏԵՐԱԶՄ է։ Առաջին իսկ օրը քաղաքին հասցված հարվածը դրա ազդանշանն էր։ Մարդիկ ստիպված էին մտնել թաքստոցներ։ Հաճախ դրանք սովորական նկուղներ էին։
Երեկոյան քաղաքը թաղվում էր խավարի մեջ, պատուհան ունեցող տարածքներում լույսն անջատում էին, որ անօդաչուների «աչքին չերևան»։ ԱԹՍ-ներն այս պատերազմի հիմնական սպառնալիքն ու յուրահատկությունն էին։
Ցերեկն էլ փողոցում գրեթե մարդ չկար։ Ստեփանակերտն ասես ուրվական քաղաք լիներ։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Օդային տագնապի ձայնը քաղաքի համար սովորական էր դարձել, այն ավելի հաճախ էր հնչում, քան մեքենաների ազդանշանները։ Ժամանակ առ ժամանակ տարբեր տեղերից պայթյուններ էին լսվում։ Դա անհետևանք չէր մնում։ Միայն Ստեփանակերտում 43 մարդ է սպանվել, 10-ը վիրավորվել են։
«Մերոնք խփեցի՞ն, թե՞ նրանք», - հաճախ պայթյունից հետո այս հարցն էր հնչում թաքստոցներում։
Մարդկանց լսողությունը սրվել էր։ Նրանք ուշադիր էին ամեն խշշոցի ու ձայնի հանդեպ։
Քաղաքը զրկվել էր ջերմությունից. գազը ստիպված անջատել էին, էլեկտրահաղորդման լարերը վնասվել էին, իսկ էլեկտրական օջախներն ու վառարանները թաքստոցներում բոլորին չէին հերիքում։ Մարդիկ երբեմն տուն էին բարձրանում՝ լվացք անելու, լողանալու համար, սակայն որոշ շրջաններ նույնիսկ առանց ջրի էին մնացել։
«Մի ձև դիմանում ենք։ Բա ի՞նչ անենք», - ասում էին ստեփանակերտցիները։
Չնայած ծանր պայմաններին՝ թաքստոցներից մարդիկ մեզ կանչում էին «գոնե սուրճ խմելու»։
Լուրեր ռազմաճակատից
Բայց ամեն դեպքում կենցաղային հարցերը երկրորդ պլան էին մղվել։ Գլխավորը, որը հուզում էր մարդկանց՝ ռազմաճակատում գտնվող իրենց հայրերի, եղբայրների ու որդիների ճակատագիրն էր։ Փոքր քաղաքում գրեթե չկար ընտանիք, որի անդամներից մեկը կամ մի քանիսն առաջնագծում չլինեին։
©
Sputnik / Валерий Мельников
Մարտունի
Տեսնելով լրագրողների, մարդիկ հարցնում էին․«Իսկ դուք այնտեղ (բարեկամի ծառայության վայրը) եղե՞լ եք, նրան պատահաբար չե՞ք տեսել»։ Խնդրում էին ներկայացնել իրական վիճակը. «Մենք լսել ենք այն, ինչ հեռուստացույցով են ասում, դուք ասեք՝ իրականում ինչ է կատարվում»։
Ուրվական քաղաքը
Հրադադարի մասին հայտարարությունից հետո առաջին օրերին Ստեփանակերտը բառացիորեն որբացավ։ Փողոցներում մարդ ու մեքենա գրեթե չկար։ Հազվադեպ մարդիկ կային՝ հիմնականում զինվորական հագուստով տղամարդիկ։ Իրավիճակն էլ ավելի դրամատիկ էր դարձնում պարբերաբար իջնող մառախուղը։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Ստեփանակերտի հյուրանոցում
Գազամատակարարումն ամբողջ քաղաքում անջատված էր, էլեկտրականությունը ժամով էին միացնում։ Ցուրտն արդեն «խոցել» էր քաղաքը։
Խանութներն ու այլ հաստատությունները չէին աշխատում։ Առաջին օրերին գողության դեպքեր էին գրանցվում։
Կյանքի նշաններ
Չնայած դժվար իրավիճակին՝ խաղաղապահների գալուց հետո մարդիկ սկսեցին քաղաք վերադառնալ։ Այդ ժամանակ քաղաքում անհանգիստ վազվզոց սկսվեց։
Իշխանությանը հաջողվեց մասամբ լուծել էլեկտրականության հարցը (քաղաքում երեկոյան նույնիսկ լուսավորություն հայտնվեց), խանութները սկսեցին բացվել (սկզբում թարմ ապրանք չկար), մասամբ սկսեց աշխատեղ քաղաքի շուկան։
Բնակիչներից շատերն առանց ընտանիքների էին Հայաստանից վերադարձել՝ ունեցվածքը, կյանքի պայմանները ստուգելու համար։ Մյուսները որոշել էին «հետախուզություն» չանել ու միանգամից երեխաներին էլ էին բերել։ Քաղաքում վաղուց երեխաներ չէին եղել։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Տեղի իշխանությունը բնակիչներին վերադարձի կոչ անելուց առաջ չէր հաշվարկել հնարավոր հոսքն, ու ճգնաժամ ստեղծվեց, քանի որ անհնար էր բոլոր վերադարձածներին տեղավորել։ 2016 թվականին Թալիշն էինք կորցրել, այն էլ`ժամանակավոր, բնակեցման խնդիր չկար։
Այս անգամ Արցախի տարածքում 121 քաղաք ու գյուղ ենք կորցրել։ Հադրութի ու Շուշիի շրջանների բնակիչները պետք է պետք է տեղավորվեին Ստեփանակերտում, քաղաքում պարզապես այդքան բնակելի տարածք չկա։
Հենց այդ պատճառով իշխանությունը նորից դիմեց արցախցիներին` այս անգամ կոչ անելով Հայաստանից առանց զգուշացնելու չվերադառնալ, եթե տունը (գյուղը, քաղաքը) պատերազմի ընթացքում անցել է թշնամուն։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Ստեփանակերտ վերադարձողները
Բայց բոլորը չէ, որ գիտեն այդ մասին։ Ամեն օր Ստեփանակերտ են ժամանում ավտոբուսներ, որոնք բերում են Արցախի տարբեր քաղաքների ու գյուղերի բնակիչներին։ Պատերազմի հետ կապված հարցերը հետզհետե հետ են մղվում, առաջ են գալիս ապրելու տեղ փնտրելու խնդիրները։
Դեռ շատ վաղ է ասել, թե քաղաքը սկսում է ապրել։ Ավելի ճիշտ է ասել՝ քաղաքը փորձում է գոյատևել։
Պատվաստանյութը՝ քաղցրաբլիթի և մտրակի փոխարեն
(Թարմացված է 15:09 25.11.2020)
Եկեք անկեղծ լինենք։ Աշխարհը դեռ ապրում է կորոնավիրուսային պայմաններում, երբ ամեն օր տվյալներ են հրապարակվում վարակվածների և մահացածների թվի մասին։ Ու առայժմ չենք էլ մտածում, թե որքան բարդ է լինելու, այսպես ասած, ապաքինման ժամանակաշրջանը։
Պատվաստանյութը որպես խրախուսման կամ պատժելու գործիք
Դե ուր որ է ինչ-որ տեղ կստեղծվի բաղձալի պատվաստանյութը, բոլորս կպատվաստվենք ու չենք հիվանդանա, համավարակն էլ ինքնըստինքյան կմարի, մտածում ենք մենք։ Բայց ախր լիքը հարցեր կան ապաքինման այդ գործընթացի հետ կապված։
Նախ, պատվաստանյութի մասին։ Արևմտյան լրատվամիջոցներից մեկը փաստում է, որ դրական միտումներ կան։ Մեջբերեմ. «Հուսադրող հանգամանքն այն է, որ ըստ երևույթին տեսանելի ապագայում մենք կունենանք նույնիսկ ոչ թե մեկ, այլ մի քանի պատվաստանյութ։
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով, այս պահին կլինիկական փորձարկումներ են անցնում 48 հնարավոր պատվաստանյութեր։ Դրանցից 11-ի փորձարկումները գտնվում են վերջին և ամենապատասխանատու՝ երրորդ փուլում։ Այդ պատվաստանյութերի արտադրողներն են Չինաստանը, Միացյալ նահանգները, եվրոպական որոշ երկրներ, ինչպես նաև Ռուսաստանը և Հնդկաստանը»։
Համաձայնեք, առաջին հայացքից, լավատեսության համար շատ էական պատճառներ կան։ Բայց մասնագետները զգուշացնում են՝ երբ այդ պատվաստանյութերը մշակվեն, շատ լուրջ պրոբլեմներ են ծագելու։ Առաջին՝ ոչ բոլորն են համաձայնելու պատվաստման։ Ընդամենը մի փաստ՝ Ռուսաստանի առաջնորդ Վլադիմիր Պուտինը ցանկանում է, որ իր ղեկավարած երկրում զանգվածային պատվաստումը սկսվի արդեն այս տարի, այնինչ այդ նույն Ռուսաստանում անցկացված հարցումների արդյունքները վկայում են, որ բնակչության մեծամասնությունը՝ 59 տոկոսը, չի հավատում պատվաստման արդյունավետությանը և պատվաստման ցանկություն չունի։ Հաստատ չեմ կարող պնդել, բայց կասկածներ ունեմ, որ Հայաստանում էլ է նույն վիճակը։
ՌԴ առողջապահության նախարարը Թորոսյանին փոխանցեց ռուսական պատվաստանյութի առաջին նմուշները
Երկրորդ շատ լուրջ խնդիրը պատվաստանյութի պահպանումն է։ Առնվազն երկու մեծ ընկերությունների մշակած պատվաստանյութերի պահպանման համար անհրաժեշտ է մինուս 70 աստիճան։ Նայեք ձեր տան սառնարանի այն մասին, որտեղ կարելի է երկար ժամանակ պահել սննդամթերքը՝ ջերմաստիճանը 70-ից մի քանի անգամ պակաս է։ Հաշվի առեք նաև, որ մինուս 70 ջերմաստիճանում պատվաստանյութը պահելու համար անհրաժեշտ է շատ դիմացկուն բժշկական ապակի, իսկ որտեղի՞ց այդքան սրվակ։
Սրա հետ անմիջականորեն առնչվում է պատվաստանյութի տեղափոխման հարցը։ Լավ, ասենք, ինչ-որ բժշկական կենտրոնում բավարար պայմաններ կան պատվաստանյութը պահելու համար, բայց չէ՞ որ այդ դեղամիջոցը պիտի հասցնեք, ասենք, Արագածոտնի շրջանի այսինչ գյուղը։ Եթե համապատասխան ավտոմեքենա չունեք, ինչպե՞ս պիտի հասցնեք։ Տեղ հասցնելու խնդիրն ընդհանրապես գլոբալ պրոբլեմ է։ Բեռներ և ծանրոցներ տեղափոխող աշխարհի ամենահայտնի ընկերություններից մեկը՝ «ԴիԷյչԷլը» կանխատեսում է՝ պատվաստանյութը աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններ հասցնելու համար կպահանջվի առնվազն 15 հազար ավիաչվերթ՝ այդքան լրացուցիչ ինքնաթիռ կա՞։
Пресс-служба АФК "Система"
Բոլորիս համար շատ ցավոտ հարցի՝ գնի մասին։ Մասնագետների հաշվարկներով՝ պատվաստանյութի մի չափաբաժինը կարժենա մոտ 25 դոլար, այնինչ լրիվ ապահով լինելու համար մարդը երկու անգամ պիտի սրսկվի, այսինքն վճարի 50 դոլար։ Պատրա՞ստ եք, արդյոք, 50 դոլար վճարել։ Իհարկե, կարող եք ասել՝ բայց ես ինչու պիտի վճարեմ, թող պետությունը վճարի։ Սակայն էս դեպքում էլ հաջորդ տրամաբանական հարցն է ծագում՝ իսկ արդյո՞ք բոլոր պետությունները այդքան ֆինանսական միջոցներ ունեն իրենց անխտիր բոլոր քաղաքացիներին պատվաստելու համար։
Եվ ուրեմն չի բացառվում մի իրողություն, որը «Դեր Շպիգել» գերմանական պարբերականն այսպես է նկարագրել. «Ով կունենա կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութ, նա էլ շուտով կիշխի աշխարհում»։ Հոդվածի բովանդակությունը մոտավորապես սա է՝ այժմ տարբեր պետությունների ազդեցությունն աշխարհում որոշվում է ըստ իրենց տնտեսական հզորության կամ գաղափարախոսության, բայց շատ շուտով վճռորոշ դերը խաղալու է պատվաստանյութին տիրապետելու գործոնը։ Այսինքն՝ եթե ես ունեմ այդ պատվաստանյութը, կհատկացնեմ քեզ, եթե լավ պահես, իսկ եթե ինձ հետ վատ հարաբերությունների մեջ ես կամ հակամարտում ես՝ ոչինչ էլ չես ստանա։
Կարճ ասած՝ պատվաստանյութը կարող է դառնալ թե խրախուսման, թե պատժելու գործիք։
Ի՞նչն է գերակա ղարաբաղյան խնդրի լուծման հարցում` ըստ Գերմանիայի
(Թարմացված է 18:02 25.11.2020)
Քոֆլերն ընդգծել է, որ Գերմանիայի կառավարությունն ակտիվորեն աջակցում է Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ջանքերին: ԵՐԵՎԱՆ, 25 նոյեմբերի – Sputnik. Ղարաբաղյան խնդրի լուծման հարցում առաջնահերթ է բոլոր կարիքավորներին հումանիտար օգնություն ցուցաբերելը։ ՌԻԱ Նովոստիի փոխանցմամբ՝ նման կարծիք է հայտնել Գերմանիայի Դաշնային կառավարության մարդու իրավունքների հարցերով լիազոր ներկայացուցիչ Բերբել Քոֆլերը։
«Ողջունում եմ, որ վեց շաբաթ դաժան մարտերից հետո նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հրադադար է հաստատվել, և բոլոր մասնակիցներին կոչ եմ անում պահպանել մարդու իրավունքներն ու հավատարիմ մնալ միջազգային հումանիտար իրավունքին։ Այժմ մեր բարձրագույն առաջնահերթությունը պետք է լինի բոլոր կարիքավորներին համար հումանիտար օգնություն ցուցաբերելը», - ասել է նա։
Քոֆլերը շնորհակալություն է հայտնել Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեին աշխատանքի համար ու ընդգծել, որ ԳԴՀ կառավարությունն ակտիվորեն սատարում է կոմիտեին ու այս պահի դրությամբ այդ նպատակների համար երկու միլիոն եվրո է տրամադրել։
Հիշեցնենք` նոյեմբերի 9-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը համատեղ հայտարարություն են ընդունել ռազմական գործողությունների դադարեցման վերաբերյալ։
Եռակողմ հայտարարության համաձայն` Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվել է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմ ՝ 1960 զինծառայողներով, հրաձգային զենքով, 90 զրահամեքենաներով, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկայով:
Ղարաբաղում խաղաղապահ գործողության գինն ու վարկանիշը. թվերն ավելի քան խոսուն են