Ով է գեներալ Սամվել Կարապետյանը, և ինչպես նա դարձավ «Օգանովսկի»
(Թարմացված է 11:22 09.08.2019)
Արցախի հերոս, գեներալ-մայոր Սամվել Կարապետյանի (Օգանովսկու) մասին BBC-ի աղմկահարույց հրապարակման համատեքստում Sputnik Արմենիան ներկայացնում է գեներալի անցյալը։Օրերս BBC–ի ռուսական լրատվական գործակալությունը համացանցում հոդված էր հրապարակել, որում նշվում էր, որ հրատարակչության տնօրինության տակ է հայտնվել Արցախի հերոս, գեներալ–մայոր Սամվել Կարապետյանի (Օգանովսկի) հարցաքննության արձանագրությունը։ BBC–ի լրագրողը պնդում էր, որ, քննության վարկածով, Կարապետյանն իր ենթակայության տակ գտնվող անձանցից 20 հոգանոց խումբ է ձևավորել, որը 2008 թվականի մարտի 1-ի դեպքերի ժամանակ տեղակայվել է Մարշալ Բաղրամյան պողատայում գտնվող նախագահական նստավայրի նկուղում։ Քննության վարկածով` մարտի 1-ին ցուցարարների ուղղությամբ այդ խումբն է կրակել։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Կարապետյանն իր հասցեին հնչած բոլոր մեղադրանքներն արդեն հերքել է։ Sputnik Արմենիան փաստեր է հրապարակում զորահրամանատարի անձի մասին։
Գեներալի անցած ճանապարհը
Ռազմական և քաղաքական գործիչ, գեներալ–մայոր Սամվել Կարապետյանը ծնվել է 1962 թվականին Ստեփանակերտում։ Նա ազգային–ազատագրական շարժման առաջին ակտիվիստներից էր, ով եկել էր այն եզրահանգման, որ բնակչությանը պետք է նախապատրաստել զինված դիմադրության։ 1988 թվականի փետրվարին, երբ Աղդամից բազմահազարանոց ցույցը շարժվեց դեպի Ասկերան, Կարապետյանը այն 200 կամավորների թվում էր, որոնք թույլ չտվեցին շարասյուներին հայկական գյուղ մտնել։
Որտեղի՞ց Օհանովսկի ազգանունը
Սամվել Կարապետյանը, ինչպես դա ընդունված էր դիմադրության նախնական շրջանում, վերցրեց «Օգանով» կեղծանունը` մորական կողմից։ Մոր եղբայրը` Ռուդոլֆ Օգանովը, ԽՍՀՄ–ում հայտնի քրեական հեղինակություն էր։
©
Sputnik / Asatur Yesayants
Ավելի ուշ կեղծանունը ձևափոխվեց, փաստորեն, երկրորդ ազգանվան` Օգանովսկու`զուգահեռ անցկացնելով պատմական ռուս գեներալ Պյոտր Օգանովսկու հետ, չնայած վերջինս հայկական արմատներ չուներ։ Համաշխարհային առաջին պատերազմի տարիներին Օգանովսկին Կովկասյան IV–րդ բանակային կորպուսի հրամանատարն էր, որը թուրքերի հետ մարտնչում էր Արևմտյան Հայաստանի տարածքում։ Նա պատմության մեջ մնաց, որովհետև 1914 թվականի դեկտեմբերին Սարիղամիշի ճակատամարտի ժամանակ հրաժարվեց կատարել հրամանատարության` հետ քաշվելու մասին խուճապային հրամանը և գեներալ Յուդենիչի հետ միասին հետ մղեց, այնուհետև ջախջախեց թուրքական զորքերը։
Պատերազմ և խաղաղություն
1992-2000 թվականներին, արցախյան պատերազմի ժամանակ և նրանից հետո, Սամվել Կարապետյանը Կենտրոնական պաշտպանական շրջանի (Ստեփանակերտում տեղակայված գունդ) հրամանատարն էր։ Նրա հրամանատարության տակ գտնվող զորամասը պատվի և հերոսության խորհրդանիշ «Մարտական դրոշ»–ի է արժանացել։
Մարտական գործողությունների ընթացքում նրա հրամանատարության տակ գտնվող Կենտրոնական պաշտպանական շրջանը հետ վերցրեց շուրջ երկու տասնյակ հայկական բնակավայր, ոչնչացրեց հակառակորդի բազմաթիվ հենակետեր, մեծ թվով ռազմատեխնիկա գրավեց։
Ադրբեջանական «Էվերեստը»` նրանց զոհաբերության խորան. հաջորդ կայարանը` Լելե Թեփե
Օգանովսկին 1993 թվականի մարտին Քելբաջարի շրջանում` առաջապահ ստորաբաժանումների բախման ժամանակ, վիրավորվել էր, իսկ Հորադիզի մոտ ծանր վիրավորում ստանալուց հետո փրկվել` երեք օրում մի քանի վիրահատության ենթարկվելով։
Պարգևներ և պաշտոններ
Գեներալ Կարապետյանը արժանացել է Արցախի բարձր պարգև «Ոսկե արծիվ» շքանշանին։ Նա ՀՀ 1-ին աստիճանի «Մարտական խաչ» շքանշանով պարգևատրված առաջին հրամանատարներից մեկն է։ 2000 թվականից Կարապետյանը Արցախի պաշտպանական գերատեսչությունում բարձր պաշտոններ է զբաղեցրել։ Արցախի պաշտպանբության փոխնախարարի պաշտոնից ազատվել է 2019 թվականի ապրիլին։
Այժմ գլխավորում է ԼՂՀ ֆուտբոլի ֆեդերացիան և Ազատամարտիկների միությունը։
թեգերը:
«Հայաստանը լուրջ վտանգ էր տեսնում Թուրքիայի կողմից». 90–ականների և մեր օրերի նմանությունը
«5 րոպե Արմեն Դուլյանի հետ»․ Թուրքիան միշտ էլ միջամտել է հայ-ադրբեջանական հակամարտությանը
Անօդաչու թռչող սարքերի դեմ արշավը միջազգային որոշ կազմակերպություններ ծավալել էին դեռ տարիներ առաջ` փաստելով, որ դրանք օգտագործվում են քաղաքացիական բնակչության դեմ, և այդ դրոնների դեմ պայքարելը բավական բարդ գործ է։ Այսինքն՝ սա նոր բան չի։ Այնինչ Թուրքիայի անմիջական մասնակցությունը Ղարաբաղյան հիմնախնդրին, որոշ վերլուծաբանների կարծիքով, հարաբերականորեն նոր է։ Ախր նույնիսկ հարաբերականորեն նոր չի, որովհետև Թուրքիան միշտ էլ փորձել է միջամտել։
Մենք ուղղակի այնքան էլ լավ չենք հիշում, բայց Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ էլ Թուրքիայի ղեկավարները անընդհատ սպառնում էին կոնկրետ գործողություններով սատար կանգնել Ադրբեջանին, որն իր իսկ հրահրած պատերազմում պարտություններ էր կրում ու տարածքներ կորցնում։ Խոսքը մասնավորապես 1993 թվականի մասին է, երբ ակնհայտ բեկում տեղի ունեցավ հայ-ադրբեջանական պատերազմում. եթե դրանից առաջ Ղարաբաղը կորցնելու վտանգն ահագնանում էր, ապա 92 թվականի վերջից թե՛ Արցախում, թե՛ Հայաստանում կտրուկ աշխուժացան կանոնավոր բանակ ստեղծելուն ուղղված ջանքերը, և միանգամից էլ երևացին այդ գործընթացի դրական արդյունքները։
Թուրքիայի ղեկավարությունը մեծ մտավախությամբ էր հետևում այս ամենին ու ամեն կերպ փորձում էր միջամտել, բայց չէր ստացվում։ Անկարան այն ժամանակ բոլոր հնարավոր միջոցներով քարոզարշավ էր ծավալել` համոզելու համար միջազգային հանրությանը, թե Հայաստանը սատարում է Քուրդիստանի բանվորական կուսակցության զինյալներին, որոնք ուզում են մասնատել Թուրքիան և սեփական պետություն հիմնել Հայաստանի սահմանին։ Երևանը հերքում էր այդ պնդումները։ Ինչևէ, թուրքերի այս քարոզչական ջանքերն առանձնապես արդյունք չտվեցին, ինչից հետո Թուրքիայի ղեկավարները սկսեցին սպառնալիքներ հնչեցնել Հայաստանի հասցեին։
Իմ գործընկեր Թաթուլ Հակոբյանը «Հայերն ու թուրքերը» գրքում վկայակոչում է մեր նախկին արտգործնախարար Վահան Փափազյանին, որն ասել է. «Մեր կողմը դիտարկում էր թուրքական զինուժի տեղաշարժ ու մոտեցում Հայաստանի սահմանին: Շատ լուրջ էինք ընդունում, որ կա իրական վտանգ: Տեր-Պետրոսյանը Ելցինի հետ խոսել էր և ասել, որ Հայաստանը լուրջ վտանգ է տեսնում և ուզում ենք, որ ռուսական կողմը հստակ իր դիրքորոշումը արտահայտի: Բացի դրանից, մինչ այդ եղել էր նաև Թուրքիայի նախագահ Թուրղութ Օզալի անզուսպ հայտարարությունը Երևանի վրա մեկ-երկու ռումբ գցելու մասին: Ես չգիտեմ, եթե չլիներ գեներալ Շապոշնիկովի հայտնի հայտարարությունը, ապա թուրքերի քայլերը ինչպիսին կլինեին: Բայց մենք թուրքական վտանգը բավական լուրջ էինք ընկալում»։
Պարտադրված պատերազմն ու աշխարհի լռությունը, կամ ինչպես ապացուցել այն, ինչ ակնհայտ է
Պարզապես հիշեցնեմ, որ դրանից առաջ՝ դեռ 1992 թվականի աշնանը, Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև կնքված պայմանագրի համաձայն Մոսկվան էր պատասխանատվություն ստանձնել Թուրքիայի և Իրանի հետ Հայաստանի սահմանների անձեռնմխելիության համար։ Պարզ ասած՝ ռուսաստանցի զինվորականներն էին տեղակայվել այդ սահմանների երկայնքով, ինչը զսպում էր թուրքական սպառնալիքները։ Այնուամենայնիվ այն ժամանակ էլ սադրանքներ լինում էին՝ հենց 1993 թվականի սեպտեմբերի սկզբին թուրքերը կրակ էին բացել Աշտարակի սահմանապահ ուղեկալներից մեկի ուղղությամբ, բայց Հայաստանում տեղաբաշխված ռուսաստանյան սահմանապահ ուժերի պետ Ալեքսանդր Բաբենկոյի բավական կոշտ հայտարարությունից հետո թուրքական սադրանքները դադարել էին։
Այս պատերազմը վտանգավոր է, որովհետև ընթանում է միանգամից 3 հարթություններում. «Դի ցայտ»
Եվ վերջում՝ էլի մի հատված եմ ուզում մեջբերել իմ գործընկեր Թաթուլ Հակոբյանի գրքից՝ ցույց տալու համար, թե որքան նման է 90-ականների առաջին կեսի իրավիճակը այսօրվա պատերազմական իրադրությանը։ «Հայաստանի նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դեկտեմբերի 24-ին հայտարարեց. «Ադրբեջանի ղեկավարությունը մերժեց հակամարտության խաղաղ կարգավորման բոլոր նախաձեռնությունները: Այս ամենը, ի թիվս աֆղանցի մոջահեդների և թուրք զինվորականների` մարտական գործողություններում ադրբեջանական բանակի կազմում մասնակցության փաստերի, ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանը հույսը դնում է միայն ռազմական լուծման վրա, և նրա ղեկավարության քաղաքականությունն ուղղված է առճակատումը ընդարձակելուն և նրանում այլ պետությունների ներքաշելուն»։
Հրադադարի ստացված ու չստացված փորձերը
(Թարմացված է 00:27 27.10.2020)
Եկեք անկեղծ լինենք։ Հրադադար հաստատելը ամենևին դյուրին գործ չէ։ Երկուշաբթի օրվանից ուժի մեջ է մտել արդեն երրորդ հրադադարը, և բոլորովին պարզ չէ՝ կրակը դադարեցնելու այս ամերիկյան փորձը արդյոք տարբերվելու է ռուսաստանյան և ֆրանսիական ջանքերից։Հրադադարի երրորդ փորձը. արդյոք կստացվի
Այնինչ նախկինում, ինչպես հիշում ենք, հրադադարի առնվազն երկու հաջողված նախադեպ եղել է՝ 1994 թվականին և 2016 թվականին՝ երկուսն էլ Ռուսաստանի միջնորդությամբ։ Բայց քանի որ Վաշինգտոնում գտնվող Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները համաձայնել են կրակը դադարեցնել երկուշաբթի առավոտյան ժամը 8-ից, եկեք խոսենք հակամարտությունները կարգավորելու ամերիկյան փորձի մասին։ Հաջողություն, անշուշտ, եղել է։
Архив Миротворческих сил РА
Չգիտեմ, հայաստանցիների այս նոր սերունդը տեղյա՞կ է, թե՞ ոչ, բայց իմ հասակակիցները հո հիշում են, թե ինչպես կարգավորվեց նախկին Հարավսլավիայի պետությունների միջև առճակատումը։ Միացյալ նահանգների ղեկավարությունը անկախացած, բայց պատերազմող այդ երկրների առաջնորդներին հրավիրեց Ամերիկա ու ասաց՝ չեք հեռանա բանակցությունների սեղանից այնքան ժամանակ, մինչև համաձայնություն ձեռք չբերեք, որ այլևս միմյանց հետ չեք կռվելու։ Ու ստացվեց։
Բայց կայուն խաղաղություն հաստատելու այլ փորձ էլ է եղել, ու ցավոք ամերիկյան այդ ձախողված փորձը կապված է եղել հենց հայ-ադրբեջանական հակամարտության հետ։ Մոտ 10 տարի առաջ այդ մասին գրել է «Քարնեգի» հիմնադրամի փորձագետ, բրիտանացի Թոմաս դե Վաալը, որը վերհիշել է, թե ինչ կատարվեց 2001 թվականին, երբ Ամերիկայի նախագահի հրավերով Ֆլորիդա նահանգում՝ Քի Ուեսթ կղզիներում հանդիպեցին Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներ Ռոբերտ Քոչարյանը և Հեյդար Ալիևը։ Պարզապես մեջբերեմ բրիտանացի վերլուծաբանին։
«Քի-Վեսթը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ համաձայնագրի կնքումը իրականություն դարձնելու ուղղությամբ Միացյալ նահանգների ձեռնարկած ամենալուրջ փորձն էր», կարծիք է հայտնում Թոմաս դե Վաալը, շարունակելով՝ «Խոստումնալից մեկնարկից հետո, սակայն, ամեն ինչ սխալ ընթացավ: Ադրբեջանի այն ժամանակվա նախագահ Հեյդար Ալիևը առողջական վատ վիճակում էր և Բաքու վերադառնալուն պես սկսեց հրաժարվել խաղաղ համաձայնագրի դրույթներից», փաստում է բրիտանացի փորձագետը։
Եթե հիշում եք, այն ժամանակ՝ մոտ 20 տարի առաջ՝ 2001 թվականին Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահն էր Քերի Քավանոն։ Ինչու բանակցությունները կայացան հենց Քի Ուեսթում, որտեղ ժամանակին ստեղծագործել և հաստատ նաև ահագին վիսկի էր խմել ամերիկացի գրող Էռնեստ Հեմինգուեյը՝ այն պարզ պատճառով, որ Քերի Քավանոն ծնունդով հենց Քի Ուեսթից էր և հույս ուներ, որ իր հայրենիքում Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատմական համաձայնագիր կստորագրեն հակամարդությունը կարգավորելու մասին։ Բայց չստացվեց։ Իսկ հետո խաղաղություն հաստատելու հույսերը ավելի ու ավելի աղոտ դարձան։ Քերի Քավանոն հետագայում փաստել էր. «2001-ին իրավիճակը շատ ավելի նպաստավոր էր հարցի լուծման համար, քան այսօր: Նախագահներ Քոչարյանի և Ալիևի միջև գործնական հարաբերություններ էին ձևավորվել, կողմերը աշխատում էին իրենց իսկ մշակած առաջարկների, այլ ոչ թե երրորդ կողմի ներկայացրած նախագծի շուրջ»:
Արցախի ճանաչման հեռանկարը. գործընթացը վաղուց է սկսվել, բայց ոչ պետությունների մակարդակով
Ի դեպ, շատ հետաքրքիր մի նկատառում է անում Քերի Քավանոն։ Պարզապեբս մեջբերեմ։ «Այն ժամանակ չկար միջազգային հանրության ուշադրության համար «մրցող» մեկ այլ ճգնաժամ, բացի այդ` շատ ավելի դյուրին էր կարգավորմանը հաջորդող վերականգնման փուլի համար ֆինանսական միջոցներ հայթայթելը», փաստել էր Մինսկի խմբի նախկին համանախագահը։
Ճիշտն ասած, շատ դժվար է ասել, թե ինչպիսին են այժմ, մեր օրերում հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորումից հետո ֆինանսական միջոցեր հայթայթելու հեռանկարները, բայց իրականությունն այն է, որ, այո, ինչպես ասում էր Քավանոն, միջազգային հանրության համար «մրցող« մեկ այլ ճգնաժավ աշխարհում, կարծես թե, չկա։ Եվ ուրեմն հույս կա, որ առաջատար տերությունների և առաջին հերթին ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբում նախագահող երկրների ջանքերի շնորհիվ այս պատերազմն, այնուամենայնիվ, կավարտվի։
Մարուքյանն արտերկրի հայերին հորդորում է թուրք–ադրբեջանական սադրանքներին չտրվել
(Թարմացված է 11:30 29.10.2020)
ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանի համոզմամբ` չի կարելի կոնֆլիկտը տեղափոխել այլ վայրեր։ Պատերազմն ընթանում է ռազմաճակատում, ու չի կարելի վտանգել արտերկրում հայության խաղաղ կենսակերպը։ԵՐԵՎԱՆ, 29 հոկտեմբերի – Sputnik. ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանն այսօր խորհրդարանական ճեպազրույցների ժամին անդրադարձավ արտերկրում բնակվող հայերի նկատմամբ թուրքերի ու ադրբեջանցիների վերջին հարձակումներին։
«Ուզում եմ դիմել արտերկրում բնակվող մեր հայրենակիցներին և կոչ անել լինել հնարավորինս զգույշ լինել և չտրվել թուրք–ադրբեջանական որևէ սադրանքի, չդիմել գործողությունների, որոնք կարող են բերել բախումների»,– ասաց նա։
Մարուքյանը նշեց, որ նման գործողություները կարող են հանգեցնել լուրջ բախումների, անգամ այն տարածքներում, որտեղ մինչև այսօր հայերը, թուրքերն ու ադրբեջանցիները խաղաղ ապրել են կողք կողքի։
«Ընդհանրապես չի կարելի կոնֆլիկտը տեղափոխել այլ վայրեր։ Այո, մենք պատերազմի մեջ ենք, բայց այդ պատերազմն ընթանում է ռազմաճակատում, ու չենք կարող վտանգել արտերկրում հայության խաղաղ կենսակերպը»,– ասաց Մարուքյանը` հիշեցնելով, որ նույն իրավիճակը արդեն եղել է հուլիսին և հազիվ է զսպվել տեղի իշխանությունների կողմից։
Հիշեցնենք՝ երեկ Ֆրանսիայում հայ համայնքի կազմակերպած ակցիայի ընթացքում մի քանի թուրքեր մուրճերով, մահակներով և դանակներով հարձակվել էին հայերի վրա։ Թուրքերի հարձակման հետևանքով, ըստ նախնական տեղեկությունների, վիրավորվել է 10 հայ, որոնց թվում կին և երեխա կա։
Ֆրանսիայում և Ավստրիայում թուրքական դրոշներով հարյուրավոր թուրք և ադրբեջանցի ազգայնականներ երեկոյան փողոց են դուրս եկել ու հայերի փնտրել։ Նմանատիպ իրավիճակ է եղել նաև Լիոնում, որտեղ շատ հայեր են ապրում: Այնտեղ թուրքերը և ադրբեջանցիները դուրս են եկել փողոց` սպառնալիքներ հնչեցնելով հայերի հասցեին: