Ով է գեներալ Սամվել Կարապետյանը, և ինչպես նա դարձավ «Օգանովսկի»
(Թարմացված է 11:22 09.08.2019)
Արցախի հերոս, գեներալ-մայոր Սամվել Կարապետյանի (Օգանովսկու) մասին BBC-ի աղմկահարույց հրապարակման համատեքստում Sputnik Արմենիան ներկայացնում է գեներալի անցյալը։Օրերս BBC–ի ռուսական լրատվական գործակալությունը համացանցում հոդված էր հրապարակել, որում նշվում էր, որ հրատարակչության տնօրինության տակ է հայտնվել Արցախի հերոս, գեներալ–մայոր Սամվել Կարապետյանի (Օգանովսկի) հարցաքննության արձանագրությունը։ BBC–ի լրագրողը պնդում էր, որ, քննության վարկածով, Կարապետյանն իր ենթակայության տակ գտնվող անձանցից 20 հոգանոց խումբ է ձևավորել, որը 2008 թվականի մարտի 1-ի դեպքերի ժամանակ տեղակայվել է Մարշալ Բաղրամյան պողատայում գտնվող նախագահական նստավայրի նկուղում։ Քննության վարկածով` մարտի 1-ին ցուցարարների ուղղությամբ այդ խումբն է կրակել։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Կարապետյանն իր հասցեին հնչած բոլոր մեղադրանքներն արդեն հերքել է։ Sputnik Արմենիան փաստեր է հրապարակում զորահրամանատարի անձի մասին։
Գեներալի անցած ճանապարհը
Ռազմական և քաղաքական գործիչ, գեներալ–մայոր Սամվել Կարապետյանը ծնվել է 1962 թվականին Ստեփանակերտում։ Նա ազգային–ազատագրական շարժման առաջին ակտիվիստներից էր, ով եկել էր այն եզրահանգման, որ բնակչությանը պետք է նախապատրաստել զինված դիմադրության։ 1988 թվականի փետրվարին, երբ Աղդամից բազմահազարանոց ցույցը շարժվեց դեպի Ասկերան, Կարապետյանը այն 200 կամավորների թվում էր, որոնք թույլ չտվեցին շարասյուներին հայկական գյուղ մտնել։
Որտեղի՞ց Օհանովսկի ազգանունը
Սամվել Կարապետյանը, ինչպես դա ընդունված էր դիմադրության նախնական շրջանում, վերցրեց «Օգանով» կեղծանունը` մորական կողմից։ Մոր եղբայրը` Ռուդոլֆ Օգանովը, ԽՍՀՄ–ում հայտնի քրեական հեղինակություն էր։
©
Sputnik / Asatur Yesayants
Ավելի ուշ կեղծանունը ձևափոխվեց, փաստորեն, երկրորդ ազգանվան` Օգանովսկու`զուգահեռ անցկացնելով պատմական ռուս գեներալ Պյոտր Օգանովսկու հետ, չնայած վերջինս հայկական արմատներ չուներ։ Համաշխարհային առաջին պատերազմի տարիներին Օգանովսկին Կովկասյան IV–րդ բանակային կորպուսի հրամանատարն էր, որը թուրքերի հետ մարտնչում էր Արևմտյան Հայաստանի տարածքում։ Նա պատմության մեջ մնաց, որովհետև 1914 թվականի դեկտեմբերին Սարիղամիշի ճակատամարտի ժամանակ հրաժարվեց կատարել հրամանատարության` հետ քաշվելու մասին խուճապային հրամանը և գեներալ Յուդենիչի հետ միասին հետ մղեց, այնուհետև ջախջախեց թուրքական զորքերը։
Պատերազմ և խաղաղություն
1992-2000 թվականներին, արցախյան պատերազմի ժամանակ և նրանից հետո, Սամվել Կարապետյանը Կենտրոնական պաշտպանական շրջանի (Ստեփանակերտում տեղակայված գունդ) հրամանատարն էր։ Նրա հրամանատարության տակ գտնվող զորամասը պատվի և հերոսության խորհրդանիշ «Մարտական դրոշ»–ի է արժանացել։
Մարտական գործողությունների ընթացքում նրա հրամանատարության տակ գտնվող Կենտրոնական պաշտպանական շրջանը հետ վերցրեց շուրջ երկու տասնյակ հայկական բնակավայր, ոչնչացրեց հակառակորդի բազմաթիվ հենակետեր, մեծ թվով ռազմատեխնիկա գրավեց։
Ադրբեջանական «Էվերեստը»` նրանց զոհաբերության խորան. հաջորդ կայարանը` Լելե Թեփե
Օգանովսկին 1993 թվականի մարտին Քելբաջարի շրջանում` առաջապահ ստորաբաժանումների բախման ժամանակ, վիրավորվել էր, իսկ Հորադիզի մոտ ծանր վիրավորում ստանալուց հետո փրկվել` երեք օրում մի քանի վիրահատության ենթարկվելով։
Պարգևներ և պաշտոններ
Գեներալ Կարապետյանը արժանացել է Արցախի բարձր պարգև «Ոսկե արծիվ» շքանշանին։ Նա ՀՀ 1-ին աստիճանի «Մարտական խաչ» շքանշանով պարգևատրված առաջին հրամանատարներից մեկն է։ 2000 թվականից Կարապետյանը Արցախի պաշտպանական գերատեսչությունում բարձր պաշտոններ է զբաղեցրել։ Արցախի պաշտպանբության փոխնախարարի պաշտոնից ազատվել է 2019 թվականի ապրիլին։
Այժմ գլխավորում է ԼՂՀ ֆուտբոլի ֆեդերացիան և Ազատամարտիկների միությունը։
թեգերը:
Ուրվական քաղաքը, կամ Ստեփանակերտը փորձում է ապրել
(Թարմացված է 23:21 24.11.2020)
Արցախի մայրաքաղաքում 90-ականների սկզբից հետո մեծացել է մի սերունդ, որը պատերազմ չի տեսել։ Սեպտեմբերի 27-ին նրանք ստիպված եղան բախվել դաժան իրականության հետ։ Եթե 4 տարի առաջ Ապրիլյան պատերազմը Ստեփանակերտը շրջանցեց, ապա այսօր ամեն ինչ այլ կերպ էր։Քառօրյա պատերազմն ու սելիֆիները Ստեփանակերտում
2016 թվականի քառօրյայի ժամանակ Ստեփանակերտը չէին ռմբակոծում։ Այդ է պատճառը, որ ամբողջ պատերազմի ընթացքում այնտեղ կյանքը եռում էր, գործում էին սրճարանները, ռեստորաններն ու մյուս բոլոր օբյեկտները։
Այդ հաստատությունները լի էին մարդկանցով, ովքեր եկել էին «հարստացնելու» իրենց ինքնակենսագրականը «պատերազմի ժամանակ Արցախ մեկնեցինք» տողով ու սոցցանցերի համար սելֆիով։ Նրանց թվում շոու բիզնեսի ներկայացուցիչներ էին ու քաղաքական արտիստներ (գործիչներ)։
Նրանք քաղաքում «երթեր» էին անում կամուֆլյաժով` մտնելով սրճարաններ ու ռեստորաններ, այդպիսով «լուրջ» ներդրում անելով երկրի տնտեսության մեջ։ Մի կողմից քաղաքի «հյուրերը» Արցախում էին, մյուս կողմից՝ մարտական գործողություններից հեռու։
Այս պատերազմի առաջին օրերին Ստեփանակերտում մոտավորապես նույն իրավիճակն էր։ Սակայն դա երկար չտևեց։ Քաղաքի համարյա չդադարող հրռիթակոծությունից հետո մարդկանց այդ կատեգորիան «հօդս ցնդեց»։ Ամեն ինչ փոխվեց...
Կյանքը թաքստոցներում
Ստեփանակերտի բնակիչներն առաջին օրերից հասկացան, որ սա այլ ՊԱՏԵՐԱԶՄ է։ Առաջին իսկ օրը քաղաքին հասցված հարվածը դրա ազդանշանն էր։ Մարդիկ ստիպված էին մտնել թաքստոցներ։ Հաճախ դրանք սովորական նկուղներ էին։
Երեկոյան քաղաքը թաղվում էր խավարի մեջ, պատուհան ունեցող տարածքներում լույսն անջատում էին, որ անօդաչուների «աչքին չերևան»։ ԱԹՍ-ներն այս պատերազմի հիմնական սպառնալիքն ու յուրահատկությունն էին։
Ցերեկն էլ փողոցում գրեթե մարդ չկար։ Ստեփանակերտն ասես ուրվական քաղաք լիներ։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Օդային տագնապի ձայնը քաղաքի համար սովորական էր դարձել, այն ավելի հաճախ էր հնչում, քան մեքենաների ազդանշանները։ Ժամանակ առ ժամանակ տարբեր տեղերից պայթյուններ էին լսվում։ Դա անհետևանք չէր մնում։ Միայն Ստեփանակերտում 43 մարդ է սպանվել, 10-ը վիրավորվել են։
«Մերոնք խփեցի՞ն, թե՞ նրանք», - հաճախ պայթյունից հետո այս հարցն էր հնչում թաքստոցներում։
Մարդկանց լսողությունը սրվել էր։ Նրանք ուշադիր էին ամեն խշշոցի ու ձայնի հանդեպ։
Քաղաքը զրկվել էր ջերմությունից. գազը ստիպված անջատել էին, էլեկտրահաղորդման լարերը վնասվել էին, իսկ էլեկտրական օջախներն ու վառարանները թաքստոցներում բոլորին չէին հերիքում։ Մարդիկ երբեմն տուն էին բարձրանում՝ լվացք անելու, լողանալու համար, սակայն որոշ շրջաններ նույնիսկ առանց ջրի էին մնացել։
«Մի ձև դիմանում ենք։ Բա ի՞նչ անենք», - ասում էին ստեփանակերտցիները։
Չնայած ծանր պայմաններին՝ թաքստոցներից մարդիկ մեզ կանչում էին «գոնե սուրճ խմելու»։
Լուրեր ռազմաճակատից
Բայց ամեն դեպքում կենցաղային հարցերը երկրորդ պլան էին մղվել։ Գլխավորը, որը հուզում էր մարդկանց՝ ռազմաճակատում գտնվող իրենց հայրերի, եղբայրների ու որդիների ճակատագիրն էր։ Փոքր քաղաքում գրեթե չկար ընտանիք, որի անդամներից մեկը կամ մի քանիսն առաջնագծում չլինեին։
©
Sputnik / Валерий Мельников
Մարտունի
Տեսնելով լրագրողների, մարդիկ հարցնում էին․«Իսկ դուք այնտեղ (բարեկամի ծառայության վայրը) եղե՞լ եք, նրան պատահաբար չե՞ք տեսել»։ Խնդրում էին ներկայացնել իրական վիճակը. «Մենք լսել ենք այն, ինչ հեռուստացույցով են ասում, դուք ասեք՝ իրականում ինչ է կատարվում»։
Ուրվական քաղաքը
Հրադադարի մասին հայտարարությունից հետո առաջին օրերին Ստեփանակերտը բառացիորեն որբացավ։ Փողոցներում մարդ ու մեքենա գրեթե չկար։ Հազվադեպ մարդիկ կային՝ հիմնականում զինվորական հագուստով տղամարդիկ։ Իրավիճակն էլ ավելի դրամատիկ էր դարձնում պարբերաբար իջնող մառախուղը։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Ստեփանակերտի հյուրանոցում
Գազամատակարարումն ամբողջ քաղաքում անջատված էր, էլեկտրականությունը ժամով էին միացնում։ Ցուրտն արդեն «խոցել» էր քաղաքը։
Խանութներն ու այլ հաստատությունները չէին աշխատում։ Առաջին օրերին գողության դեպքեր էին գրանցվում։
Կյանքի նշաններ
Չնայած դժվար իրավիճակին՝ խաղաղապահների գալուց հետո մարդիկ սկսեցին քաղաք վերադառնալ։ Այդ ժամանակ քաղաքում անհանգիստ վազվզոց սկսվեց։
Իշխանությանը հաջողվեց մասամբ լուծել էլեկտրականության հարցը (քաղաքում երեկոյան նույնիսկ լուսավորություն հայտնվեց), խանութները սկսեցին բացվել (սկզբում թարմ ապրանք չկար), մասամբ սկսեց աշխատեղ քաղաքի շուկան։
Բնակիչներից շատերն առանց ընտանիքների էին Հայաստանից վերադարձել՝ ունեցվածքը, կյանքի պայմանները ստուգելու համար։ Մյուսները որոշել էին «հետախուզություն» չանել ու միանգամից երեխաներին էլ էին բերել։ Քաղաքում վաղուց երեխաներ չէին եղել։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Տեղի իշխանությունը բնակիչներին վերադարձի կոչ անելուց առաջ չէր հաշվարկել հնարավոր հոսքն, ու ճգնաժամ ստեղծվեց, քանի որ անհնար էր բոլոր վերադարձածներին տեղավորել։ 2016 թվականին Թալիշն էինք կորցրել, այն էլ`ժամանակավոր, բնակեցման խնդիր չկար։
Այս անգամ Արցախի տարածքում 121 քաղաք ու գյուղ ենք կորցրել։ Հադրութի ու Շուշիի շրջանների բնակիչները պետք է պետք է տեղավորվեին Ստեփանակերտում, քաղաքում պարզապես այդքան բնակելի տարածք չկա։
Հենց այդ պատճառով իշխանությունը նորից դիմեց արցախցիներին` այս անգամ կոչ անելով Հայաստանից առանց զգուշացնելու չվերադառնալ, եթե տունը (գյուղը, քաղաքը) պատերազմի ընթացքում անցել է թշնամուն։
©
Sputnik / Aram Nersesyan
Ստեփանակերտ վերադարձողները
Բայց բոլորը չէ, որ գիտեն այդ մասին։ Ամեն օր Ստեփանակերտ են ժամանում ավտոբուսներ, որոնք բերում են Արցախի տարբեր քաղաքների ու գյուղերի բնակիչներին։ Պատերազմի հետ կապված հարցերը հետզհետե հետ են մղվում, առաջ են գալիս ապրելու տեղ փնտրելու խնդիրները։
Դեռ շատ վաղ է ասել, թե քաղաքը սկսում է ապրել։ Ավելի ճիշտ է ասել՝ քաղաքը փորձում է գոյատևել։
Պատվաստանյութը՝ քաղցրաբլիթի և մտրակի փոխարեն
(Թարմացված է 15:09 25.11.2020)
Եկեք անկեղծ լինենք։ Աշխարհը դեռ ապրում է կորոնավիրուսային պայմաններում, երբ ամեն օր տվյալներ են հրապարակվում վարակվածների և մահացածների թվի մասին։ Ու առայժմ չենք էլ մտածում, թե որքան բարդ է լինելու, այսպես ասած, ապաքինման ժամանակաշրջանը։
Պատվաստանյութը որպես խրախուսման կամ պատժելու գործիք
Դե ուր որ է ինչ-որ տեղ կստեղծվի բաղձալի պատվաստանյութը, բոլորս կպատվաստվենք ու չենք հիվանդանա, համավարակն էլ ինքնըստինքյան կմարի, մտածում ենք մենք։ Բայց ախր լիքը հարցեր կան ապաքինման այդ գործընթացի հետ կապված։
Նախ, պատվաստանյութի մասին։ Արևմտյան լրատվամիջոցներից մեկը փաստում է, որ դրական միտումներ կան։ Մեջբերեմ. «Հուսադրող հանգամանքն այն է, որ ըստ երևույթին տեսանելի ապագայում մենք կունենանք նույնիսկ ոչ թե մեկ, այլ մի քանի պատվաստանյութ։
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով, այս պահին կլինիկական փորձարկումներ են անցնում 48 հնարավոր պատվաստանյութեր։ Դրանցից 11-ի փորձարկումները գտնվում են վերջին և ամենապատասխանատու՝ երրորդ փուլում։ Այդ պատվաստանյութերի արտադրողներն են Չինաստանը, Միացյալ նահանգները, եվրոպական որոշ երկրներ, ինչպես նաև Ռուսաստանը և Հնդկաստանը»։
Համաձայնեք, առաջին հայացքից, լավատեսության համար շատ էական պատճառներ կան։ Բայց մասնագետները զգուշացնում են՝ երբ այդ պատվաստանյութերը մշակվեն, շատ լուրջ պրոբլեմներ են ծագելու։ Առաջին՝ ոչ բոլորն են համաձայնելու պատվաստման։ Ընդամենը մի փաստ՝ Ռուսաստանի առաջնորդ Վլադիմիր Պուտինը ցանկանում է, որ իր ղեկավարած երկրում զանգվածային պատվաստումը սկսվի արդեն այս տարի, այնինչ այդ նույն Ռուսաստանում անցկացված հարցումների արդյունքները վկայում են, որ բնակչության մեծամասնությունը՝ 59 տոկոսը, չի հավատում պատվաստման արդյունավետությանը և պատվաստման ցանկություն չունի։ Հաստատ չեմ կարող պնդել, բայց կասկածներ ունեմ, որ Հայաստանում էլ է նույն վիճակը։
ՌԴ առողջապահության նախարարը Թորոսյանին փոխանցեց ռուսական պատվաստանյութի առաջին նմուշները
Երկրորդ շատ լուրջ խնդիրը պատվաստանյութի պահպանումն է։ Առնվազն երկու մեծ ընկերությունների մշակած պատվաստանյութերի պահպանման համար անհրաժեշտ է մինուս 70 աստիճան։ Նայեք ձեր տան սառնարանի այն մասին, որտեղ կարելի է երկար ժամանակ պահել սննդամթերքը՝ ջերմաստիճանը 70-ից մի քանի անգամ պակաս է։ Հաշվի առեք նաև, որ մինուս 70 ջերմաստիճանում պատվաստանյութը պահելու համար անհրաժեշտ է շատ դիմացկուն բժշկական ապակի, իսկ որտեղի՞ց այդքան սրվակ։
Սրա հետ անմիջականորեն առնչվում է պատվաստանյութի տեղափոխման հարցը։ Լավ, ասենք, ինչ-որ բժշկական կենտրոնում բավարար պայմաններ կան պատվաստանյութը պահելու համար, բայց չէ՞ որ այդ դեղամիջոցը պիտի հասցնեք, ասենք, Արագածոտնի շրջանի այսինչ գյուղը։ Եթե համապատասխան ավտոմեքենա չունեք, ինչպե՞ս պիտի հասցնեք։ Տեղ հասցնելու խնդիրն ընդհանրապես գլոբալ պրոբլեմ է։ Բեռներ և ծանրոցներ տեղափոխող աշխարհի ամենահայտնի ընկերություններից մեկը՝ «ԴիԷյչԷլը» կանխատեսում է՝ պատվաստանյութը աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններ հասցնելու համար կպահանջվի առնվազն 15 հազար ավիաչվերթ՝ այդքան լրացուցիչ ինքնաթիռ կա՞։
Пресс-служба АФК "Система"
Բոլորիս համար շատ ցավոտ հարցի՝ գնի մասին։ Մասնագետների հաշվարկներով՝ պատվաստանյութի մի չափաբաժինը կարժենա մոտ 25 դոլար, այնինչ լրիվ ապահով լինելու համար մարդը երկու անգամ պիտի սրսկվի, այսինքն վճարի 50 դոլար։ Պատրա՞ստ եք, արդյոք, 50 դոլար վճարել։ Իհարկե, կարող եք ասել՝ բայց ես ինչու պիտի վճարեմ, թող պետությունը վճարի։ Սակայն էս դեպքում էլ հաջորդ տրամաբանական հարցն է ծագում՝ իսկ արդյո՞ք բոլոր պետությունները այդքան ֆինանսական միջոցներ ունեն իրենց անխտիր բոլոր քաղաքացիներին պատվաստելու համար։
Եվ ուրեմն չի բացառվում մի իրողություն, որը «Դեր Շպիգել» գերմանական պարբերականն այսպես է նկարագրել. «Ով կունենա կորոնավիրուսի դեմ պատվաստանյութ, նա էլ շուտով կիշխի աշխարհում»։ Հոդվածի բովանդակությունը մոտավորապես սա է՝ այժմ տարբեր պետությունների ազդեցությունն աշխարհում որոշվում է ըստ իրենց տնտեսական հզորության կամ գաղափարախոսության, բայց շատ շուտով վճռորոշ դերը խաղալու է պատվաստանյութին տիրապետելու գործոնը։ Այսինքն՝ եթե ես ունեմ այդ պատվաստանյութը, կհատկացնեմ քեզ, եթե լավ պահես, իսկ եթե ինձ հետ վատ հարաբերությունների մեջ ես կամ հակամարտում ես՝ ոչինչ էլ չես ստանա։
Կարճ ասած՝ պատվաստանյութը կարող է դառնալ թե խրախուսման, թե պատժելու գործիք։
Մեկ օրում ավելի քան երկու հազար մարդ է Ղարաբաղ վերադարձել․ ՌԴ ՊՆ
(Թարմացված է 17:26 25.11.2020)
Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչը խոսել է փախստականների վերադարձի ու հրադադարի պահպանման մասին։ԵՐԵՎԱՆ, 25 նոյեմբերի – Sputnik. ՌԴ պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ, գեներալ-մայոր Իգոր Կոնաշենկովն այսօր հայտնել է, որ մեկ օրում ավելի քան երկու հազար մարդ Ղարաբաղ է վերադարձել։
Նրա խոսքով՝ ընդհանուր առմամբ խաղաղապահներին աջակցությամբ ավելի քան 15 հազար մարդ է բնակության վայր վերադարձել։
«Փախստականները Հայաստանի տարածքից Լեռնային Ղարաբաղ են վերադարձել ռուս խաղաղապահների աջակցությամբ։ Ընդհանուր առմամբ ավելի քան 15 հազար մարդ է վերադարձել», - ասել է նա։
Կոնաշենկովը խոսել է նաև հրադադարի ռեժիմի պահպանման մասին։
«Խաղաղապահ ուժերի ռուսական զորախումբը շարունակում է կատարել իր առջև դրված խնդիրները։ Ռուս խաղաղապահները իրավիճակի շուրջօրյա մոնիտորինգ են իրականացնում 23 դիտակետում ու վերահսկում հրադադարի ռեժիմի պահպանումը պատասխանատվության հյուսիսային ու հարավային գոտիներում։ Հրադադարի ռեժիմը պահպանվում է շփման գծի ողջ երկայնքով», - ասել է նա։
Հիշեցնենք` նոյեմբերի 9-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը համատեղ հայտարարություն են ընդունել ռազմական գործողությունների դադարեցման վերաբերյալ։
Եռակողմ հայտարարության համաձայն` Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվել է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմ ՝ 1960 զինծառայողներով, հրաձգային զենքով, 90 զրահամեքենաներով, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկայով:
Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբը տեղակայմանը զուգահեռ դուրս են բերվում հայկական զինված ուժերը։ Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմը տեղակայվում է 5 տարի ժամկետով` 5 տարվա ժամանակահատվածով ավտոմատ երկարաձգմամբ, եթե կողմերից որևէ մեկը ժամկետի ավարտից 6 ամիս առաջ չհայտարարի այդ դրույթի կիրառումը դադարեցնելու մտադրության մասին:
Ղարաբաղում խաղաղապահ գործողության գինն ու վարկանիշը. թվերն ավելի քան խոսուն են
թեգերը: