00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
Ուղիղ եթեր
09:00
5 ր
Ուղիղ եթեր
09:30
4 ր
Ուղիղ եթեր
09:35
24 ր
Ուղիղ եթեր
10:00
5 ր
Ուղիղ եթեր
10:06
54 ր
Ուղիղ եթեր
11:00
5 ր
Ուղիղ եթեր
17:00
8 ր
Ուղիղ եթեր
18:00
6 ր
Ուղիղ եթեր
19:00
7 ր
Ուղիղ եթեր
09:00
6 ր
Ուղիղ եթեր
09:24
5 ր
Ուղիղ եթեր
12:00
8 ր
Ուղիղ եթեր
13:00
5 ր
Նիկոլ Փաշինյան
Առաջին անգամ Հայաստանը և Ադրբեջանը սեղանի շուրջ հարց են լուծել․ Նիկոլ Փաշինյան
13:06
36 ր
Ուղիղ եթեր
14:01
6 ր
Исторический ликбез
Первая биография Ивана IV. Кто и для кого ее писал?
15:04
24 ր
Исторический ликбез
Тиран или помазанник божий? Кем был Иван Грозный?
15:33
24 ր
Ուղիղ եթեր
17:00
6 ր
Գառնիկ Դանիելյան
Ադրբեջանը Հայաստանը վերածելու է անկլավի․ Գառնիկ Դանիելյան
17:18
4 ր
Սուրեն Սուրենյանց
Միակողմանի զիջումներից բացի Ադրբեջանի ձեռքը տվեցին նաև պատերազմի բարաթ․ Սուրեն Սուրենյանց
17:22
3 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
18:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
19:00
46 ր
ԵրեկԱյսօր
Եթեր
ք. Երևան106.0
ք. Երևան106.0
ք. Գյումրի90.1

Ինչպես Գևորգ Նալբանդյանը Եթովպիայի առաջին օրհներգը ստեղծեց ու կապիտան դարձավ

© Sputnik / Юрий Сомов / Անցնել մեդիապահոցВход в здание университета в Аддис-Абебе
Вход в здание университета в Аддис-Абебе  - Sputnik Արմենիա
Բաժանորդագրվել
Կար ժամանակ, երբ Եթովպիայում ապրում էր մի քանի հազար հայ։ Հայկական համայնքը ոչ միայն մեծաթիվ էր, այլև ազդեցիկ՝ հայերը զբաղեցնում էին բարձր պաշտոններ, վայելում հեղինակություն, նրանց վստահում էին պետական կարևորության գործեր։ Օրինակ` Եվրոպայում Եթովպիան ներկայացնող առաջին դիվանագետը եղել է հայազգի Մաթևոսը, ում 1512-ին կայսրը նշանակել է Պորտուգալիայում դեսպան, իսկ Գևորգ Նալբանդյանը Եթովպիայի վերջին կայսեր հրամանով հեղինակել է առաջին պետական օրհներգը։

Գևորգ Նալբանդյանը ծնունդով Այնթապից էր։ Նա ուներ բնատուր երաժշտական տաղանդ, որով աչքի ընկավ, երբ դեռ փոքր երեխա էր, մասնավոր դասերի էր հաճախում հայտնի մանկավարժ Գասպար Խոջայի մոտ՝ բնատուր շնորհիվ ավելացնելով մասնագիտական գիտելիքներ, կատարելագործվելով։ Գևորգը շատ արագ էր սովորում․ եթե մեկ ուրիշ աշակերտի տարիներ էին պետք հմտանալու համար, նա ընդամենը մի քանի դասի ընթացքում ըմբռնում էր գործիքի էությունն ու ստանում անհրաժեշտ հնչյունները։ Տիրապետում էր տարբեր երաժշտական գործիքների, նվագում քանոն, ջութակ, փողային գործիքներ, երգում էր և երաժշտություն գրում։

Оркестр армянских сирот в Эфиопии - Sputnik Արմենիա
Ինչպես 40 հայ որբեր Եթովպիայում կազմեցին կայսերական փողային նվագախումբը

Տաղանդավոր երիտասարդը երաժշտություն էր դասավանդում Զեյթունում և Քիլիսում։ Նպատակ ունենալով զարգացնել երաժշտական իմացությունն ու գրագիտությունը՝ 1913թ․-ին մեկնում է Կոստանդնուպոլիս՝ Կոմիտասի մոտ հայկական երաժշտության տեսություն սովորելու համար։ Մի քանի տարի անց ճակատագիրը ստիպում է Գևորգին միլիոնավոր հայերի նման գաղթական դառնալ` Հալեպ, հետո՝ Երուսաղեմ, որտեղ էլ Արարատյան որբանոցում ընտրում է 40 որբի և հիմնում փողային նվագախումբ։ Ի դեպ, Գևորգն ինքն էլ որբ, հայկական ջարդերի ժամանակ կորցրել էր ծնողներին, հետևաբար, լավ էր հասկանում որբանոցի սաներին, կարողանում էր հեշտությամբ լեզու գտնել նրանց հետ և մոտիվացնել կյանքի դժվար իրավիճակում հայտնված երեխաներին։ Այսպիսով, հենց նրա ղեկավարությամբ էր, որ փողային նվագախումբն իր կատարումներով այնպես տպավորեց Եթովպիայի թագաժառանգին, որ վերջինս ցանկություն հայտնեց որդեգրել բոլորին և իր հետ Եթովպիա տանել՝ խոստանալով հոգալ նրանց կրթության, կեցության բոլոր հարցերը։ 1924թ․-ին թագաժառանգի հրավերով նվագախմբի հետ միասին նա մեկնում է և հաստատվում Եթովպիայում։

© PhotoԳևորգ Նալբանդյան
Ինչպես Գևորգ Նալբանդյանը Եթովպիայի առաջին օրհներգը ստեղծեց ու կապիտան դարձավ - Sputnik Արմենիա
Գևորգ Նալբանդյան

Գևորգը վայելում էր ապագա կայսեր վստահությունն ու հարգանքը․ դրա ապացույցներից մեկն այն է, որ երկրի փաստացի ղեկավարը հենց Գևորգին է խնդրում գրել Եթովպիայի առաջին պետական օրհներգը։ Երաժիշտը սիրով ստանձնում է պատասխանատու գործն ու ստեղծում Եթովպիայի պատմության առաջին օրհներգը՝ «Teferi Marsh, Ethiopia Hoy» («Եթովպիա, երջանիկ եղիր»): Օրհներգն առաջին անգամ կատարել է «Աբպա լիճոճէ» (ամհարերենից` Եթովպիայի պետական լեզվից, թարգմանաբար նշանակում է «Քառասուն մանուկներ») նվագախումբը կայսեր պաշտոնական թագադրման արարողության ժամանակ՝ 1930 թվականի նոյեմբերի 2-ին։

Самолеты Ил-2 на боевом задании - Sputnik Արմենիա
Հավերժ երիտասարդ հերոս հայը. ինչպես օդաչու Մարտիրոս Նագուլյանը ռմբակոծեց ֆաշիստներին

«Teferi Marsh, Ethiopia Hoy»-ը շարունակել է պետական օրհներգ լինել մինչև 1974թ.-ը, երբ տապալվեց միապետությունը, և իշխանության գլուխ եկած մի խումբ զինվորականներ փորձեցին երկրում սոցիալիզմ կառուցել, ի վերջո, դա նույնպես տապալվեց։ Բայց հետաքրքիր է այն, որ միապետության տապալումից հետո էլ «Teferi Marsh, Ethiopia Hoy»-ը շարունակել է հնչել երկրում՝ որպես երկրի խորհրդանիշ, մինչև 1992-ը, երբ պետականորեն նոր օրհներգ ընդունվեց։ Բացի երկրի պետական օրհներգից, Գևորգ Նալբանդյանը հեղինակել է ավելի քան 50 եթովպիական երգեր, որոնց մեծ մասը գրվել է հենց կայսեր համար։

Գևորգ Նալբանդյանը ոչ միայն հիմնադրել և ղեկավարել է «Աբպա լիճոճէ» փողային նվագախումբը, այլև կայսերական բանակի (ի դեպ, Գևորգը կոչումով կապիտան էր), Ոստիկանության, Ադիս Աբեբայի քաղաքապետարանի նվագախմբերը, իսկ 1946թ․-ից նա Ադիս Աբեբայի քաղաքային թատրոնի երաժշտախումբ։ Ներկայում Եթովպիայի ամենահեղինակավոր երաժշտական հաստատությունն Ադիս Աբեբայի համալսարանում գործող Յարեդի անվան երաժշտական դպրոցն է, որը հույն և եթովպացի գործընկերների հետ 1954թվականին հիմնադրել է Գևորգ Նալբանդյանը։ 1973թվականին հրատարակված Յարեդի պարբերականում նշվում է․«Երկու հայեր՝ Գևորգ և Ներսես Նալբանդյանները (Ներսեսը Գևորգի եղբորորդին էր, իսկ երբ Գևորգ Նալբանդյանը դադարեցրեց ակտիվ գործունեությունը, Հայլե Սելասիե կայսեր առաջարկով Ներսեսը ստանձնեց կայսերական նվագախմբի ղեկավարությունը) ժամանակակից եթովպական երաժշտության և նվագախմբային երաժշտության զարգացման գլխավոր շարժիչ ուժն են եղել։ Հետագա տարիներին անթիվ խմբեր են նրանց օրինակին հետևել՝ ստեղծելով ժամանակակից ջազ-ֆանկը»։

Գևորգ Նալբանդյանը մահացել է 1963-ին Եթովպիայում, որտեղ մինչև այսօր ապրում են նրա սերունդները։

Լրահոս
0