Բայց սա ընդամենն առիթ է, որպեսզի պատմենք ճապոնական այն օդաչուի մասին, որը գերությունից հետո իր ճակատագիրը կապեց ԽՍՀՄ-ի հետ։
Օրերս մոսկվացի ընկերս ամերիկյան ֆիլմից հետաքրքիր հատված ուղարկեց Երկրորդ համաշխարհայինի մասին` 1958թ-ին նկարահանված «Կապույտ վեցյակը»։ Ֆիլմը պատմում է ռազմական նավաստիների մասին, որոնց շարքում է եղել նաև հայ Ահարոն Սլոբոջյանը։ Նա իր մարտական ընկերներին հրավիրում է հայկական ռեստորան` ազգային ճաշատեսակներ համտեսելու, և երբ ընկերները մտնում են հաստատություն, Ահարոնը հայրենակիցներին կոչ է անում զարմացնել հյուրերին հայկական հյուրընկալությամբ։ Ամերիկյան ֆիլմում հնչում է մաքուր արևմտահայերենը։
Բայց ճապոնացի նվաճողները հազիվ թե երբևէ մոտեցած լինեն Հայաստանի սահմաններին կամ հայկական ջոկատները լողալով հասած լինեն Ճապոնիա կամ նրա գերիշխանության տակ գտնվող տարածքներ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմն է ստիպել է նրանց առնչվել իրար հետ։ Խորհրդային զորքերի հայ զինվորներն ու սպաները պատերազմել են ճապոնացիների հետ Մանչժուրիայում, իսկ ամերիկյան հայերն ամերիկյան բանակի և նավատորմի կազմում կռվել են նրանց դեմ Խաղաղ օվկիանոսի կղզիներում ու ջրերում։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից շատ տարիներ անց ինձ` Հայաստանի բնակչիս, հաջողվել է հանդիպել ճապոնական նախկին ռազմագերու հետ։ Հանդիպումը տեղի է ունեցել Կալմիկիայի հեռավոր գյուղերից մեկում` Յուժնիում։ Այստեղ Իոսիտեր Նակագավային հորեղբայր Սաշա են ասում։ Պատերազմի ժամանակ նա օդաչու է եղել, Ֆիլիպինների երկնքում կռվել ամերիկացիների դեմ։ Հետո տեղափոխվել է ռազմաճակատի այլ հատված և Ճապոնիայի կապիտուլյացիայից հետո հայտնվել խորհրդային գոտում։
Ռազմագերիների ճամբարում սամուրայի երդմանը հավատարիմ սպաները որոշել են խարակիրի անել, բայց ռազմական վիրաբույժը փրկել է երիտասարդ ճապոնացու կյանքը։ Նրա համար դա խայտառակություն է եղել և հրաժարվել է վերադառնալ Ճապոնիա այն ժամանակ, երբ դա հնարավոր է դարձել ռազմագերիների համար։ Այսպես Իոսիստերը դարձել է Սաշա և իր կյանքը կապել նոր հայրենիքի հետ։ Այդ մասին ես ռեպորտաժ էի պատրաստել ՆՏՎ-ի թղթակից աշխատելու տարիներին։
Հետո ինձ պատմեցին, որ այդ ռեպորտաժից հետո տեղի իշխանությունները նոր ու մեծ տուն են հատկացրել Սաշա հորեղբորը։
_burning_after_the_Japanese_attack_on_Pearl_Harbor_-_NARA_195617_-_Edit.jpg){kind=link}